Projekt potrwa dwa lata i wtedy modele mają być dostępne na stronach internetowych uczelni, które go realizują: Uniwersytetu Jagiellońskiego, Uniwersytetu Warszawskiego i Politechniki Warszawskiej. Wyniki prac będą też najprawdopodobniej popularyzowane na Cyprze.

„Realizacja projektu opóźniła się z powodu pandemii” – powiedziała w piątek PAP kierująca pracami prof. Ewdoksia Papuci-Władyka z Instytutu Archeologii Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Obecnie badacze są na Cyprze – nie mogą go opuścić, ponieważ z powodów epidemicznych odwołano im lot do Polski.

W ramach projektu za główne zadanie badacze postawiali sobie odtworzenie układu ulic i budowli funkcjonujących na terenie antycznego Nea Pafos w różnych okresach historycznych. Rezultatem zintegrowanych badań będzie rekonstrukcja krajobrazu miasta i zabudowań w postaci modeli trójwymiarowych. Projekt wdraża metodykę nowatorską dla Cypru, stosowaną na nielicznych stanowiskach archeologicznych w basenie Morza Śródziemnego.

„Będzie to zupełnie nowe spojrzenie na Nea Pafos. Stworzymy modele miasta w czterech fazach jego rozwoju. Dowiemy się, jak faktycznie mogło ono wyglądać, ile liczyło mieszkańców. Zrekonstruujemy te elementy zabudowy, które znajdują się terenie polskich wykopalisk, czyli w rezydencjonalnej willowej dzielnicy miasta (Willa Tezeusza, Dom tzw. Hellenistyczny, Dom Aiona) oraz na agorze. Pozostałe budynki, założenia architektoniczne czy elementy infrastruktury miasta będą pokazane bardzo ogólnie. Badania te prowadziły inne misje archeologiczne i nie mamy dostępu do tej dokumentacji. Bazujemy na tym, co zostało opublikowane” – wyjaśniła prof. Ewdoksia Papuci-Władyka.

Pierwszy raz w związku z tym projektem (finansowanym z grantu Opus 18 Narodowego Centrum Nauki) naukowcy z Krakowa i Warszawy polecieli na Cypr w październiku ub. r. Badacze skoncentrowali się na weryfikacji niektórych kluczowych punktów w układzie ulic miasta, które założono na planie hippodamejskim - regularnej siatce ulic przecinających się pod kątem prostym. Żaden z wykopów sondażowych nie został jednak wyeksplorowany do calca, czyli do warstwy, która w żaden sposób nie została naruszona przez człowieka. Prace są kontynuowane. W ub. roku prowadzono również inwentaryzację odkrytych w poprzednich latach detali architektonicznych, które będą pomocne w tworzeniu rekonstrukcji 3D.

Kierownik ekspedycji przyznała, że zakres prac był o wiele skromniejszy niż zakładano. „W badaniach uczestniczyło tylko 14 badaczy, przy czym nie wszyscy mogli przebywać na Cyprze w tym samym czasie. W normalnych warunkach ekspedycja liczyłaby 35-40 osób. Po raz pierwszy w wykopaliskach nie uczestniczyli studenci w ramach obowiązkowych praktyk, na których pomoc zawsze mogliśmy liczyć" – powiedziała kierownik wyrażając nadzieję, że w tym roku uda się nadrobić zaległości.

Grupa prof. Ewdoksi Papuci-Władyki była też na Cyprze w sierpniu ub. r. – kończyła tam wówczas inny projekt (finansowany z programu Maestro 6 NCN). Wizyta miała charakter studyjny, jej celem była weryfikacja części wyników badań wykopaliskowych z poprzednich lat pod kątem przygotowania raportu.

Naukowcy z UJ od lat prowadzą wykopaliska na Cyprze, w tym czasie dokonali szeregu odkryć. „Zmieniliśmy istniejący w publikacjach obraz początków i rozwoju miasta, przesuwając datę powstania agory, będącej centralnym placem miasta, na okres hellenistyczny. Wykazaliśmy też jednoznacznie, że teren ten był otoczony podwójnymi portykami, a nie pojedynczymi, jak przypuszczano wcześniej. Główny plac starożytnego miasta Nea Pafos był zdecydowanie większy i miał ok. 2,5 hektara powierzchni. Każdy z jego boków mógł mieć około 160 metrów długości, co oznaczałoby, że byłaby jedną z największych agor we wschodniej części basenu Morza Śródziemnego” – opisywała prof. Ewdoksia Papuci-Władyka.

Starożytne miasto Nea Pafos jest jednym z najważniejszych stanowisk archeologicznych na Cyprze. Zostało założone w zachodniej części wyspy pod koniec IV lub na początku III w. p.n.e. Znajdowało się najpierw, w okresie hellenistycznym, w obrębie egipskiego królestwa Ptolemeuszy, a potem pod kuratelą rzymską. Od ok. 200 p.n.e. do ok. 350 n.e. pełniło rolę stolicy wyspy.(PAP)

autor: Beata Kołodziej

bko/ aszw/