![Pozostałości nieznanego wcześniej rodzaju osady średniowiecznej składającej się z prostokątnej wieży rycerskiej otoczonej fosą i wydzielonej, prostokątnej przestrzeni [badania dla Uniwersytetu Wrocławskiego]. Fot. P. Wroniecki / archeolot.pl](/sites/default/files/styles/strona_glowna_slider_750x420/public/202005/36025037_36025027.jpg.webp?itok=4MdAG-pQ)
Podczas suszy z lotu ptaka jeszcze lepiej widać na polach pozostałości po dawnych budowlach; z rzek wyłaniają się m.in. wraki. Bardzo suchy okres jest zatem szansą na nowe odkrycia. Jednak woda ma właściwości konserwujące. Bez niej drewniane zabytki szybko ulegną zniszczeniu - alarmują archeolodzy.
Synoptycy i hydrolodzy informują, że jeśli w najbliższym czasie nie będzie regularnych, długotrwałych opadów deszczu to czekać nas może latem jedna z największych susz w historii Polski.
Archeolodzy z jednej strony upatrują w tym zjawisku szansy do badań nad najdalszą przeszłością, bo w takich warunkach z lotu ptaka na polach uprawnych jeszcze lepiej rysują się zarysy dawnych budowli czy grobowców. Wszystko dzięki temu, że zboża rosną w inny sposób i mają inny kolor nad miejscami, gdzie są relikty np. dawnych ścian.
"Tego typu różnice są jeszcze bardziej widoczne w okresach susz. Tak było na przykład w 2015 r. i w 1976 r. w całej Europie" - opowiada PAP archeolog lotniczy Piotr Wroniecki. Według niego, jeśli podobna aura utrzyma się aż do lata, może nas czekać prawdziwy wysyp odkryć archeologicznych dokonywanych z lotu ptaka - zarówno z pokładu samolotu, jak i przy użyciu drona. Wroniecki planuje wykonać loty m.in. w woj. małopolskim i śląskim, zwłaszcza tam, gdzie prowadził obserwacje w poprzednich latach i wśród znanych stanowisk archeologicznych.
"Chociaż wydaje się, że są to obszary bardzo dobrze rozpoznane archeologicznie, to co roku kolejne obserwacje i odkrycia nas zaskakują. Znajdujemy nowe ślady po dawnej działalności człowieka – np. po osadach, a te już znane okazują się dużo bardziej rozległe i złożone" - uzasadnia.
Wielu mniej lub bardziej przypadkowych odkryć naukowcy spodziewają się też w rzekach lub w jeziorach. Już teraz poziom wody znacząco opadł. Archeolog podwodny Artur Brzóska ze Stowarzyszenia Archeologów Jutra, który bada od kilku lat Wisłę w rejonie Warszawy, będzie kontynuował prace w maju z pomocą specjalistycznego sprzętu, m.in. sonaru. Jeśli jednak poziom wody się jeszcze bardziej obniży, to możliwe, że zabytki będą pojawiać się w wyschniętych fragmentach koryta rzecznego.
Zdaniem Brzóski susza jest wielkim zagrożeniem dla wraków i innych konstrukcji, które zaczną się wyłaniać z jezior lub rzek. "Pamiętajmy, że przez setki lat cały transport wody był skoncentrowany na rzekach, w tym na Wiśle. Na jej dnie spoczywa zatem mnóstwo wraków" - podkreśla. Świadczą o tym m.in. wyniki badań jego zespołu z ostatnich lat.
Ale dzięki obniżającemu się poziomowi wody, wyłaniać się będą mogły też inne zabytki - np. dawne mosty, a nawet domostwa. W 1933 r. w Biskupinie doszło do odkrycia pradziejowej osady właśnie dlatego, że rozpoczęto prace melioracyjne i irygacyjne, co przyczyniło się do znaczącego spadku poziomu wody. Szybka interwencja archeologów była konieczna.
"Gdy drewno znajduje się pod wodą, podlega naturalnemu procesowi konserwacji. Gdy jednak trafia ponad lustro wody, gwałtownie schnie i ulega szybkiej dezintegracji. Tak też może być ze wszelkimi drewnianymi zabytkami, które wyłonią się w czasie tegorocznej suszy" - alarmuje Brzóska.
Wtóruje mu archeolog Marcin Krzepkowski z Muzeum Regionalnego w Wągrowcu. Dodaje, że równie zagrożone są zabytki skórzane – one również z reguły dobrze zachowują się w wilgotnym środowisku. Zauważa, że obniżenie lustra wody może też odsłonić różnego rodzaju depozyty składane często w oczkach wodnych w czasach epoki brązu. Są to reguły naczynia ceramiczne zawierające przedmioty z brązu lub celowo, rytualnie zniszczoną broń - wskazuje.
Susza pod pewnymi względami utrudnia pracę archeologów. "Zakłócona jest obserwacja warstw archeologicznych i ich dokumentacja. Dlatego, aby poradzić sobie z tym problemem, musimy polewać wodą wykopy archeologiczne, które już teraz w wielu miejscach w kraju zeschnięte są na wiór" - wyjaśnia Krzepkowski.
Krzepkowski w 2014 r. odkrył w Wielkopolsce zaginione średniowieczne miasto - Dzwonowo. Było to możliwe dzięki analizie zdjęć lotniczych, na których widoczne są m.in. różnice w wegetacji roślin. W ten sposób udało się określić jego zasięg, a nawet wielkość poszczególnych budynków. W ocenie archeologa tegoroczna susza może przyczynić się do odkrycia wielu kolejnych zaginionych miast i osad. "Wszystko teraz w rękach archeologów" - podkreśla.
PAP - Nauka w Polsce, Szymon Zdziebłowski
szz/ agt/
Galeria (15 zdjęć)
-
![Polski "Stonehenge" w miejscowości Drzemlikowice, woj. dolnośląskie. Zdjęcie ujawniło nie tylko obecność pozostałości niezwykle regularnego, koncentrycznego założenia sprzed ok. 6500 lat - prawdopodobnie świątyni, ale również ślady po chatach słupowych z neolitu oraz dwa prawdopodobne kręgi [badania dla Uniwersytetu Wrocławskiego]. Fot. P. Wroniecki / archeolot.pl](/sites/default/files/styles/juicebox_medium/public/202005/DSC_2322.jpg.webp?itok=f7Th7UtW)
1/15Polski "Stonehenge" w miejscowości Drzemlikowice, woj. dolnośląskie. Zdjęcie ujawniło nie tylko obecność pozostałości niezwykle regularnego, koncentrycznego założenia sprzed ok. 6500 lat - prawdopodobnie świątyni, ale również ślady po chatach słupowych z neolitu oraz dwa prawdopodobne kręgi [badania dla Uniwersytetu Wrocławskiego]. Fot. P. Wroniecki / archeolot.pl -
![Polski "Stonehenge" w miejscowości Drzemlikowice, woj. dolnośląskie. Zdjęcie ujawniło nie tylko obecność pozostałości niezwykle regularnego, koncentrycznego założenia sprzed ok. 6500 lat - prawdopodobnie świątyni, ale również ślady po chatach słupowych z neolitu oraz dwa prawdopodobne kręgi [badania dla Uniwersytetu Wrocławskiego]. Fot. P. Wroniecki / archeolot.pl](/sites/default/files/styles/juicebox_medium/public/202005/DSC_2329.jpg.webp?itok=xDN8-QQ_)
2/15Polski "Stonehenge" w miejscowości Drzemlikowice, woj. dolnośląskie. Zdjęcie ujawniło nie tylko obecność pozostałości niezwykle regularnego, koncentrycznego założenia sprzed ok. 6500 lat - prawdopodobnie świątyni, ale również ślady po chatach słupowych z neolitu oraz dwa prawdopodobne kręgi [badania dla Uniwersytetu Wrocławskiego]. Fot. P. Wroniecki / archeolot.pl -
![Ślady zabudowań osady z okresu wpływów rzymskich w miejscowości Rzemienowice, woj. świętokrzyskie [badania dla Uniwersytetu Wrocławskiego]. Fot. P. Wroniecki / archeolot.pl](/sites/default/files/styles/juicebox_medium/public/202005/DSC_1657.jpg.webp?itok=aSnV3hJG)
3/15Ślady zabudowań osady z okresu wpływów rzymskich w miejscowości Rzemienowice, woj. świętokrzyskie [badania dla Uniwersytetu Wrocławskiego]. Fot. P. Wroniecki / archeolot.pl -
![Prawdopodobnie pozostałości kolistego kurhanu, wraz z możliwą komorą grobową na południe od Oławy, woj. dolnośląskie [badania dla Uniwersytetu Wrocławskiego]. Fot. P. Wroniecki / archeolot.pl](/sites/default/files/styles/juicebox_medium/public/202005/DSC_0136%20%282%29.jpg.webp?itok=zigNCDqW)
4/15Prawdopodobnie pozostałości kolistego kurhanu, wraz z możliwą komorą grobową na południe od Oławy, woj. dolnośląskie [badania dla Uniwersytetu Wrocławskiego]. Fot. P. Wroniecki / archeolot.pl -
![Ślady po słupowej konstrukcji nowożytnych zabudowań folwarcznych, Solcza, woj. małopolskie [badania dla Uniwersytetu Wrocławskiego]. Fot. P. Wroniecki / archeolot.pl](/sites/default/files/styles/juicebox_medium/public/202005/DSC_0694%20%282%29.jpg.webp?itok=xHZiPrTU)
5/15Ślady po słupowej konstrukcji nowożytnych zabudowań folwarcznych, Solcza, woj. małopolskie [badania dla Uniwersytetu Wrocławskiego]. Fot. P. Wroniecki / archeolot.pl -
![Trójkątny zarys pozostałości grobowca z okresu neolitu, Solcza, woj. małopolskie [badania dla Uniwersytetu Wrocławskiego]. Fot. P. Wroniecki / archeolot.pl](/sites/default/files/styles/juicebox_medium/public/202005/DSC_0713%20%282%29.jpg.webp?itok=k363vbGU)
6/15Trójkątny zarys pozostałości grobowca z okresu neolitu, Solcza, woj. małopolskie [badania dla Uniwersytetu Wrocławskiego]. Fot. P. Wroniecki / archeolot.pl -
![Pozostałości nieznanego wcześniej rodzaju osady średniowiecznej składającej się z prostokątnej wieży rycerskiej otoczonej fosą i wydzielonej, prostokątnej przestrzeni [badania dla Uniwersytetu Wrocławskiego]. Fot. P. Wroniecki / archeolot.pl](/sites/default/files/styles/juicebox_medium/public/202005/DSC_0588%20%285%29.jpg.webp?itok=-Zr3P6fI)
7/15Pozostałości nieznanego wcześniej rodzaju osady średniowiecznej składającej się z prostokątnej wieży rycerskiej otoczonej fosą i wydzielonej, prostokątnej przestrzeni [badania dla Uniwersytetu Wrocławskiego]. Fot. P. Wroniecki / archeolot.pl -
![Relikty kolistego kurhanu w okolicach Oławy, woj. dolnośląskie [badania dla Uniwersytetu Wrocławskiego].Fot. P. Wroniecki / archeolot.pl](/sites/default/files/styles/juicebox_medium/public/202005/DSC_7537.jpg.webp?itok=U5k1dal0)
8/15Relikty kolistego kurhanu w okolicach Oławy, woj. dolnośląskie [badania dla Uniwersytetu Wrocławskiego].Fot. P. Wroniecki / archeolot.pl -
![Zboże rosnące niżej w stosunku do otoczenia ujawnia pozostałości kamiennych fundamentów nowożytnego folwarku w Obrażejowicach, woj. małopolskie [badania dla Uniwersytetu Wrocławskiego].Fot. P. Wroniecki / archeolot.pl](/sites/default/files/styles/juicebox_medium/public/202005/fot028.jpg.webp?itok=inIDQRU3)
9/15Zboże rosnące niżej w stosunku do otoczenia ujawnia pozostałości kamiennych fundamentów nowożytnego folwarku w Obrażejowicach, woj. małopolskie [badania dla Uniwersytetu Wrocławskiego].Fot. P. Wroniecki / archeolot.pl -
![Relikty kolistego kurhanu w okolicach Oławy, woj. dolnośląskie [badania dla Uniwersytetu Wrocławskiego].Fot. P. Wroniecki / archeolot.pl](/sites/default/files/styles/juicebox_medium/public/202005/DSC_7569.jpg.webp?itok=Xk5N9KVI)
10/15Relikty kolistego kurhanu w okolicach Oławy, woj. dolnośląskie [badania dla Uniwersytetu Wrocławskiego].Fot. P. Wroniecki / archeolot.pl -
![Trójkątny zarys charakterystycznej dla okresu neolitu tzw. chaty trapezowatej, Kaczkowo, woj. kujawsko-pomorskie [badania dla Stowarzyszenia Naukowego Archeologów Polskich/ Oddział Łódź]. Fot. P. Wroniecki / archeolot.pl](/sites/default/files/styles/juicebox_medium/public/202005/DSC_6789.jpg.webp?itok=iykbLx4V)
11/15Trójkątny zarys charakterystycznej dla okresu neolitu tzw. chaty trapezowatej, Kaczkowo, woj. kujawsko-pomorskie [badania dla Stowarzyszenia Naukowego Archeologów Polskich/ Oddział Łódź]. Fot. P. Wroniecki / archeolot.pl -
![Regularny, prostokątny zarys możliwych umocnień polowych z okresu nowożytnego w okolicach Raciborza, woj. śląskie [badania dla Muzeum Śląskiego w Katowicach].Fot. P. Wroniecki / archeolot.pl](/sites/default/files/styles/juicebox_medium/public/202005/DSC_8783.jpg.webp?itok=9dGXWjp_)
12/15Regularny, prostokątny zarys możliwych umocnień polowych z okresu nowożytnego w okolicach Raciborza, woj. śląskie [badania dla Muzeum Śląskiego w Katowicach].Fot. P. Wroniecki / archeolot.pl -
13/15Prawdopodobny ślad fosy nieznanej wcześniej wieży rycerskiej. Fot. P. Wroniecki / archeolot.pl -
![Ślady po średniowiecznych zabudowaniach miejskich zaginionego miasta Dzwonowo, woj. wielkopolskie [badania dla Muzeum Regionalnego w Wągrowcu]. Fot. P. Wroniecki / archeolot.pl](/sites/default/files/styles/juicebox_medium/public/202005/DSC_0745%20%281%29.jpg.webp?itok=CvyGJ55N)
14/15Ślady po średniowiecznych zabudowaniach miejskich zaginionego miasta Dzwonowo, woj. wielkopolskie [badania dla Muzeum Regionalnego w Wągrowcu]. Fot. P. Wroniecki / archeolot.pl -
![Pozostałości fosy lub rowu, który otaczał pradziejową osadę na wzgórzu w miejscowości Malżyce, woj. świętokrzyskie [badania dla Uniwersytetu Wrocławskiego]. Fot. P. Wroniecki / archeolot.pl](/sites/default/files/styles/juicebox_medium/public/202005/DSC_0067%20%281%29_0.jpg.webp?itok=I0ov9MSa)
15/15Pozostałości fosy lub rowu, który otaczał pradziejową osadę na wzgórzu w miejscowości Malżyce, woj. świętokrzyskie [badania dla Uniwersytetu Wrocławskiego]. Fot. P. Wroniecki / archeolot.pl
Fundacja PAP zezwala na bezpłatny przedruk artykułów z Serwisu Nauka w Polsce pod warunkiem mailowego poinformowania nas raz w miesiącu o fakcie korzystania z serwisu oraz podania źródła artykułu. W portalach i serwisach internetowych prosimy o zamieszczenie podlinkowanego adresu: Źródło: naukawpolsce.pl, a w czasopismach adnotacji: Źródło: Serwis Nauka w Polsce - naukawpolsce.pl. Powyższe zezwolenie nie dotyczy: informacji z kategorii "Świat" oraz wszelkich fotografii i materiałów wideo.
