Mikroskopijny pyłek odsłania historię gwiazd i Układu Słonecznego

Wewnątrz znalezionego na Antarktydzie meteorytu natrafili na niewielki pyłek, wyrzucony najprawdopodobniej podczas eksplozji gwiazdy, jeszcze przed powstaniem Układu Słonecznego.

Takie drobiny to ważna część materiału, z którego powstało Słońce i otaczające je planety. Szanse na ich przetrwanie do dziś są bardzo małe.

"Z pyłu powstają gwiazdy, a takie przedsłoneczne drobiny dają nam wgląd w elementy składowe, z których powstał Układ Słoneczny" - tłumaczy prof. Pierre Haenecour z University of Arizona, główny autor pracy opublikowanej na łamach "Nature Astronomy".

"Pozwalają nam też wejrzeć w warunki, jakie panowały w momencie uformowania się takiej drobiny" - dodaje.

Według badaczy pyłek, który uzyskał oznaczenie LAP-149, powstał w czasie eksplozji gwiazdy typu nowa. Pokonując przestrzeń międzygwiezdną dotarł w miejsce powstania naszego układu ponad 4,5 miliarda lat temu (wtedy to zaczął się formować Układ Słoneczny).

Drobina okazała się mieć przy tym nietypowy skład - jest bogata w izotop węgla 13C.

Naukowcy zaznaczają, że w różnych próbkach pochodzących z planet i innych obiektów Układu Słonecznego proporcje różnych izotopów węgla mogą się mocno różnić. "Jednak w LAP-149 węgla 13C jest aż ponad 50 tys. razy więcej, niż w innych próbkach. Dodatkowo, wyniki badania wskazują, że do powstania Układu Słonecznego przyczynił się napływ drobin bogatych w węgiel i tlen" - opowiada prof. Haenecour.

LAP-149 jest bowiem pierwszą znaną drobiną pochodzącą z umierającej gwiazdy, zawierającą grafit i bogaty w tlen krzemian.

Takie odkrycia pomagają naukowcom ustalić, co dzieje się w eksplodujących gwiazdach.

"Znalezisko pozwala nam zajrzeć w proces, którego nigdy nie moglibyśmy obserwować na Ziemi. Mówi nam ono o tym, jak drobiny pyłu formują się i poruszają, kiedy są wyrzucane przez nową" - podkreśla prof. Haenecour.

"Wiemy, że węglowe i krzemowe drobiny pyłu mogą się formować w tym samym materiale, wyrzucanym przez nową, i przemieszczają się w różniących się chemicznie skupiskach. Modele to przewidywały, ale nigdy nikt tego nie zaobserwował" - dodaje ekspert.

Niestety, LAP-149 nie zawiera wystarczająco dużej liczby atomów, aby dało się określić wiek pyłku. Badacze liczą więc na znalezienie podobnej, lecz większej drobiny w przyszłości.

"Jeśli moglibyśmy oszacować kiedyś wiek tych obiektów, moglibyśmy lepiej zrozumieć, jak wyglądała nasza część galaktyki i co uruchomiło powstanie Układu Słonecznego" - twierdzi jeden z badaczy, prof. Tom Zega.

"Być może nasze istnienie zawdzięczamy pobliskiej eksplozji supernowej, ściskającej falami uderzeniowymi chmury gazu i pyłu, wzniecającej gwiazdy i tworzącej ‘gwiezdne żłobki’ - podobne do tych, jakie widzimy na słynnym obrazie ‘Filary Stworzenia” z Teleskopu Hubble’a" - spekuluje badacz.

Dużo więcej na temat materiału, z którego powstał nasz układ powie misja OSIRIS-REx, w trakcie której kosmiczna sonda ma pobrać próbkę z asteroidy Bennu.

Więcej informacji - na stronie: https://www.eurekalert.org/pub_releases/2019-04/uoa-wad042619.php (PAP)

mat/ zan/