Ocieplające się wskutek zmian klimatu gleby będą uwalniać ogromne ilości węgla do atmosfery. Ten z kolei będzie przyspieszał globalne ocieplenie. Naukowcy ostrzegają przed ”błędnym kołem” emisji węgla, które odkryli podczas trwającego 26 lat eksperymentu.
Żaden inny eksperyment z tej dziedziny nie trwał tak długo. Przez 26 lat naukowcy badali, jak rosnące, globalne temperatury wpływają na gleby i przechowywany przez nie węgiel organiczny.
Odkryli, że gleby mogą uwalniać znacznie więcej węgla do atmosfery, niż dotychczas przypuszczano. Winowajcami są mikroby zawarte w glebie, które adaptując się do rosnących temperatur napędzają cykl naprzemiennych okresów uwalniania nadmiernych ilości węgla z podłoża do atmosfery i tych o minimalnej utracie węgla.
Jak ostrzegają badacze w publikacji na łamach najnowszego ”Science”, w ocieplającym się świecie taki samonapędzający - i prawdopodobnie niedający się kontrolować – cykliczny proces zachodzący między glebami a klimatem może znacznie przyspieszyć globalne ocieplenie.
Zespół pod kierownictwem Jerry’ego Melillo z Marine Biological Laboratory (MBL), niezależnego centrum badawczego w Woods Hole (USA), rozpoczął nowatorski eksperyment w 1991 roku na zalesionym terenie Harvard Forest w stanie Massachusetts.
Na wydzielonych poletkach naukowcy zakopali kable elektryczne i podgrzewali w ten sposób glebę o 5 st. C. powyżej temperatury panującej na poletkach kontrolnych.
Obserwacje z 26 lat wykazały, że ogrzewane poletka straciły w tym czasie 17 proc. węgla, który był przechowywany w materii organicznej w 60-centymetrowej warstwie gleby na powierzchni.
Proces uwalniania węgla z podłoża nie przebiegał jednak równomiernie. Po fazie znacznej utraty węgla z cieplejszej gleby nastąpiła faza, gdy emisje z podgrzewanych poletek były takie same, jak z poletek kontrolnych. Naukowcy tłumaczą ją adaptacją mikrobów w glebie do wyższej temperatury.
W kolejnym cyklu emisje węgla znów znacząco wzrosły, by ”wyciszyć się” na ostatnie trzy lata eksperymentu. I tym razem faza ta wynikała ze zmiany składu i aktywności mikrobów w glebie.
”Gleby na świecie zawierają około 3500 mld ton węgla organicznego. Jeśli znacząca ilość z tego trafi do atmosfery wskutek aktywności mikrobów w ocieplających się glebach, przyspieszy to proces globalnego ocieplenia” – mówi Melillo.
Przekonuje, że kiedy ten samonapędzający się proces już ruszy, nie będzie łatwo go zatrzymać. ”Tu nie ma wyłącznika, który można nacisnąć. (...) Jeśli mikroby w innych typach ziemskiego krajobrazu zareagują na ocieplenie klimatu podobnie, jak te w naszych leśnych glebach na umiarkowanej szerokości geograficznej, to mechanizm rozkręci się i nie będziemy w stanie powstrzymać tych mikrobów” – przekonuje naukowiec.
Szczególnym powodem do zmartwień są według niego ogromne zasoby węgla zamrożonego w arktycznych glebach. Jeśli ziemie te zaczną odmarzać, uwalniając węgiel do atmosfery i zaistnieje tam opisany w ”Science” mechanizm, stanie się on istotnym czynnikiem klimatycznym.
”Zmiana klimatu zacznie się sama napędzać w coraz bardziej ocieplającym się świecie” – podsumowuje Melillo.
Mimo publikacji wyników eksperymentu nie zakończono. Badacze MBL nadal kontynuują obserwacje w Harvard Forest. (PAP)
dwo/ ekr/
Fundacja PAP zezwala na bezpłatny przedruk artykułów z Serwisu Nauka w Polsce pod warunkiem mailowego poinformowania nas raz w miesiącu o fakcie korzystania z serwisu oraz podania źródła artykułu. W portalach i serwisach internetowych prosimy o zamieszczenie podlinkowanego adresu: Źródło: naukawpolsce.pl, a w czasopismach adnotacji: Źródło: Serwis Nauka w Polsce - naukawpolsce.pl. Powyższe zezwolenie nie dotyczy: informacji z kategorii "Świat" oraz wszelkich fotografii i materiałów wideo.
