Problemy Centrum Badań Kosmicznych PAN i Centrum Astronomicznego im. M. Kopernika PAN trwają już kilkanaście lat.

Chodzi o grunty przy ul. Bartyckiej nr 18 i 18A w Warszawie, które są podzielone na kilka działek, biegnących lekko ukośnie w stosunku do ul. Bartyckiej. Działki są naprzemiennie własnością skarbu państwa oraz prywatnych właścicieli, wpisanych do ksiąg wieczystych. Powierzchnia terenu objętego roszczeniami i niezbędnego dla obu instytutów wynosi kilkanaście tysięcy m2.

Niemal cztery lata temu zapadł pierwszy wyrok, na mocy którego właściciele zażądali zwrotu terenu, na którym stoją dwa skrzydła budynku CBK PAN z laboratoriami. Instytut płacił wysoki czynsz.

CBK PAN odwołało się od wyroku, w styczniu 2013 r. Sąd Okręgowy w Warszawie podtrzymał jednak poprzedni wyrok. Placówka stanęła przed realną groźbą utraty gruntów, bo właściciele ziemi żądali coraz wyższych opłat, na które instytutu nie było stać.

W październiku CBK PAN za pośrednictwem ministra nauki zwróciło się do premiera z wnioskiem o sfinansowanie wykupu nieruchomości przy ul. Bartyckiej 18 A w Warszawie. Dzięki temu z rezerwy budżetowej wyasygnowano wówczas 5 mln zł na wykup nieruchomości. Niemal 3 mln dołożyła PAN.

Obecnie instytuty walczą o kolejną grupę działek.

W końcu stycznia 2016 r. zapadł wyrok sądu pierwszej instancji, zgodnie z którym PAN ma wykupić kolejne grunty od prywatnych właścicieli. Natomiast oba instytuty mają zapłacić wielomilionowe odszkodowania za dotychczasowe, bezumowne korzystanie z gruntów - poinformował PAP dyrektor CAMK PAN, prof. dr hab. Piotr Życki. Kwotę naliczono za ok. 10 lat. Trzy podmioty: CAMK, CBK i PAN mają zapłacić w sumie ponad 13 mln zł, z czego na akademię przypada 7 mln zł, a na instytuty odpowiednio po 3,5 oraz 2,8 mln zł, plus odsetki.

"Rozumiemy logikę prawa i wyrok, nakazujący instytutom zapłacenie za korzystanie z gruntów, ale realizacja wyroków w tym momencie oznacza dla instytutów bankructwo. Ponadto, pamiętajmy, że to zaniedbania po stronie władz miasta i Akademii spowodowały, że kwestie własności gruntów nie zostały uregulowane w momencie podejmowania decyzji o lokalizacji instytutów. Dlatego oczekujemy wsparcia Akademii również w kwestii spłaty zasądzonych odszkodowań" - podkreśla prof. Życki.

Po ogłoszeniu styczniowego wyroku CAMK, CBK i PAN złożyły apelacje. Czas ich rozpatrywania wykorzystywany jest na gromadzenie niezbędnych środków.

"Nie zostawimy instytutów samych. Przy poprzednim wyroku obiecaliśmy, że przystąpimy do sprzedaży pewnych gruntów, żeby znaleźć środki na pokrycie zobowiązań dla instytutów na Bartyckiej. Te wyprzedaże są i będą prowadzone" - powiedział wiceprezes PAN prof. Paweł Rowiński.

Problem w tym, że Akademia może nie zdążyć na czas ze zgromadzeniem tak wielkiej kwoty do momentu, w którym wyrok się uprawomocni.

Wiceprezes PAN zastrzegł też, że wyrok sądu musi być wykonany przy udziale obu instytucji z ul. Bartyckiej. "Instytuty są instytucjami niezależnymi, ze swoją osobowością prawną. Akademia nie bardzo może spłacać należności, szczególnie tych za bezumowne korzystanie. Pracujemy nad tym problemem, ale też oczekujemy inwencji ze strony instytutów, żeby one starały się też jakieś środki znaleźć. Musimy to zrobić wspólnie" - mówił.

Prof. Życki zaznacza jednak, że system finansowania instytutów naukowych "nie przewiduje możliwości dotowania czy przekazywania instytutom funduszy na pokrycie komercyjnych kosztów wynajmu przestrzeni biurowej czy gruntu".

Władze PAN i instytutów oczekują też wsparcia od resortu nauki. "Na wykup pierwszej części działek zostały wyasygnowane pewne środki. To znaczy, że nie ma wyboru, i trzeba sprawę dokończyć. Bo gdyby się miało zdarzyć tak, że instytuty upadną, to te wcześniejsze 8 mln zostanie de facto zmarnowane. Mamy nadzieję, że ktoś w końcu zdecyduje, by nam pomóc i sprawę dokończyć" - mówi prof. Życki.

Według informacji przekazanej PAP przez ministerstwo nauki CAMK nie zwracało się do niego dotychczas o środki na wykup ziemi. "Centrum Astronomiczne im. Mikołaja Kopernika Polskiej Akademii Nauk nie występowało do Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego o przyznanie dotacji celowej w roku 2015 na wykup nieruchomości przy ul. Bartyckiej 18A. Jednostka nie złożyła także wniosku o przyznanie środków finansowych na ten cel, w ramach budżetu roku 2016" - poinformowała PAP rzeczniczka resortu.

Źródło problemów tkwi w latach 70., kiedy powoływano oba instytuty. PAN dostawała wówczas od Skarbu Państwa nieruchomości i działki. Kwestie własności majątków bywały nieuregulowane. Obecnie dawni właściciele dochodzą w sądach swoich praw do majątków i często te procesy wygrywają.

We wtorek (15 marca) odbyła się kolejna rozprawa, która jednak nie przyniosła rozstrzygnięć. Następny termin wyznaczono za kilka miesięcy - poinformował prof. Życki.

Na rozstrzygnięcie czeka jeszcze sprawa trzeciej, ostatniej grupy działek. Według prof. Życkiego można się wówczas spodziewać analogicznego wyroku. Ponieważ jednak chodzi o większą powierzchnię, proporcjonalnie wyższe będą prawdopodobnie zasądzone kwoty.

Anna Ślązak (PAP)

zan/ ula/