Kawa niczym ropa naftowa/X Lubelski Festiwal Nauki

„Kawa ma bardzo duże znaczenie gospodarcze. Pod względem wartości w handlu międzynarodowym zajmuje drugie miejsce, zaraz za ropą naftową. Jest więc drugim produktem napędzającym gospodarkę światową” – powiedziała podczas Festiwalu Nauki w Lublinie prof. Barbara Sawicka z Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie.

Najwięcej kawy na świecie piją Finowie. Przeciętny mieszkaniec Finlandii spożywa około 13 kg kawy na rok. Przeciętny Polak, wypijając około 520 filiżanek kawy w ciągu roku, konsumuje około 3 kg kawy. Na kawę wydajemy ponad 135 milionów złotych rocznie.

„Najczęściej kupujemy kawę ziarnistą, która stanowi ponad 56 proc. naszych kawowych zakupów. Kolejna pod względem popularności jest kawa mielona – 35 proc., a następna - kawa w kapsułkach – 9 proc.” – mówiła prof. Sawicka.

W 2012 roku eksport kawy na świecie był rekordowy – wynosił ponad 113 milionów worków, z których każdy waży 62 kg. Według szacunków jej produkcja w 2013 roku sięgnie ponad 144 miliony worków.

Obecnie kawę uprawia się na obszarze 10 mln hektarów, a z jednego hektara uprawy uzyskuje się 8 ton kawy. Choć pochodzi ona z gór Etiopii, największy udział w uprawach na Ameryka Południowa – prawie 60 proc. Na kolejnych miejscach są Azja, w której znajduje się 40 proc. upraw, reszta produkcji pochodzi z Afryki, Oceanii i Północnej Ameryki. Na świecie działa 25 milionów producentów kawy.

Z całej ceny kawy aż 58 proc. stanowią transport i wypalanie kawy. Udział rolnika w cenie to 11 proc. W cenie kubka kawy kupionego w kawiarni za 10 złotych cena samej kawy to zaledwie 2 zł, mleka - 0,5 zł, marża to 5,20 zł i podatek VAT - prawie 2 zł.

Jak mówiła prof. Sawicka, krajem, który konsumuje najwięcej kawy na świecie są Stany Zjednoczone, w których spożywa się 17 proc. światowej produkcji kawy, na drugim miejscu jest Brazylia – 14 proc., a na trzecim Niemcy – 7 proc.

Legend wyjaśniających w jaki sposób odkryto wyjątkowe właściwości kawy jest wiele, ale najpopularniejsza mówi o pasterzu, który pasł kozy i zauważył, że – zwykle spokojne - zaczynają brykać.

„Dostrzegł, że połykały czerwone owoce i to po nich były tak nienaturalnie ruchliwe. Zebrał trochę tych czerwonych owoców do torby, zaniósł do pobliskich zakonników. Przeor zakonu powiedział, że to substancja, która należy do diabła i zebrane ziarna kazał wrzucić do ognia. Gdy zaczęły się palić, to wydobywał się z nich wspaniały zapach” – opisywała prof. Sawicka. Podczas parzenia kawy uwalnia się z niej ponad 800 różnego rodzaju substancji zapachowych.

Na początku kawy używano bardzo rzadko, np. przy bitwach międzyplemiennych, aby wojownicy nie stracili zapału do walki. Na dobre zaczęto stosować ją dopiero w Średniowieczu. Pierwsza na świcie kawiarnia powstała w Wiedniu w 1615 roku. Do Polski dotarła ona dość późno – pod koniec XVII wieku, a pierwsze kawiarnie zaczęły powstawać w wieku XVIII.

W składzie chemicznym kawy znajdują się alkaloidy, teobromina, teofilina i kofeina, której zawartość w surowcu sięga od 0,5 do 1,5 proc. "Kawa działa pobudzająco na układ krążenia, ośrodkowy układ nerwowy, ułatwia myślenie, działa moczopędnie, zwiększa wydzielanie soku żołądkowego i żółci. Gdy pijemy kawę wydzielają się serotonina, dopamina, adrenalina, które poprawiają nastrój, z drugiej jednak strony utrudniają zasypianie" - powiedziała prof. Sawicka.

Dawka śmiertelna kofeiny to – 10 g. Trzeba byłoby wypić 80 filiżanek kawy, aby taką dawkę przyjąć. Zaleca się picie maksymalnie 5-6 filiżanek kawy dziennie.

Jeśli wypijemy jej za dużo możemy narazić się na liczne dolegliwości takie jak: pobudliwość, uczucie niepokoju, przyspieszone oddychanie i nasilone pocenie. Mogą wystąpić też problemy żołądkowe, dlatego nie jest wskazana przy owrzodzeniu żołądka.

PAP – Nauka w Polsce, Ewelina Krajczyńska