Prace Centrum od samego początku oparte są na eksperymentach kosmicznych w zakresie fizyki przestrzeni kosmicznej oraz fizycznych i geodynamicznych badaniach planet, w tym Ziemi. Uczestnictwo w eksperymentach kosmicznych możliwe jest dzięki szerokiej współpracy międzynarodowej.

Od 1976 roku do dnia dzisiejszego w kosmos wystartowało ponad 70 różnych urządzeń opracowanych i zbudowanych w Centrum Badań Kosmicznych PAN. W latach 1970 – 1985 wyniesiono w kosmos 24 instrumenty polskiej konstrukcji, które miały na celu badania Słońca i jonosferę Ziemi.

„W Polsce nie ma właściwie innych instytutów, ani firm, które takie złożone instrumenty potrafiłby robić, więc od początku Centrum obok działalności naukowej polegającej na badaniu procesów zachodzących w Układzie Słonecznym i wokół Ziemi, musiało zająć się budową takich instrumentów. Z połączenia wysiłków inżynierów i naukowców powstała nowa jakość, którą się Centrum Badań Kosmicznych szczyci i która sprawia, że jest instytutem z jednej strony unikalnym a z drugiej bardzo sprawnym" - mówi dyrektor CBK PAN prof. Marek Banaszkiewicz.

Jako pierwsza instytucja w Polsce CBK rozpoczęło w 1991 r. współpracę z Europejską Agencją Kosmiczną. W wyniku porozumień Polacy mieli swój udział między innymi w misjach „Cassini Huyghens" oraz „Rosetta".

W misji Cassini Huyghens polska grupa inżynierów i naukowców z CBK PAN przygotowała jeden z czujników i opracowała dużą część systemów elektronicznych eksperymentu SSP, który mierzył temperaturę i przewodnictwo cieplne w atmosferze i na powierzchni Tytana - księżyca Saturna.

Dla misji Rosetta, inżynierowie CBK PAN zbudowali instrument MUPUS, który ma za zadanie badać powierzchniowe i podpowierzchniowe własności fizycznych podłoża jądra komety 67P/Churyumov-Gerasimenko. Lądownik wyląduje na komecie w 2014 roku.

Z kolei udział w misjach do Marsa i Wenus - misje Mars Express i Venus Express – umożliwia badania teledetekcyjne. Obecnie Centrum Badań Kosmicznych PAN zaangażowane jest w przygotowania misji do Merkurego "Bepi Colombo".

W 1999 roku między Polską a Europejską Organizacją Eksploatacji Satelitów Meteorologicznych (Eumetsat) została podpisana umowa o współpracy, którą ponownie ratyfikowano w październiku 2001 roku i przedłużano w latach 2004 i 2007. W 2007 roku także ratyfikowano porozumienie między Polską a ESA o Europejskim Państwie Współpracującym - ECS, podpisano program PECS, w którego wyniku wydatki na sektor kosmiczny w Polsce musiały wzrosnąć do co najmniej 1.2 mln euro rocznie przez 5 kolejnych lat.

W przygotowaniu obydwu tych porozumień CBK PAN brało czynny udział i miało rolę wiodącą. W tych samych latach Centrum wzięło udział w dwóch dużych misjach astrofizycznych, w 2002 roku w misji Integral związanej z pomiarami promieniowania rentgenowskiego wysokoenergetycznego, oraz w misji Herschel opartej o teleskop mikrofalowy, która wystartowała w 2008 roku.

W roku 2010 doszło do zawarcia umowy między CBK, a Ministerstwem Nauki i Szkolnictwa Wyższego na budowę dwóch satelitów naukowych programu BRITE, mającym na celu badania jasnych gwiazd. Polskie satelity o kształcie sześcianu o boku 20 cm, będą ważyć ok. 7 kg.

W latach 2010 - 2011 CBK uczestniczyło w budowie penetratora Chomik w misji do księżyca Marsa - Fobosa (Phobos-Grunt), zakończonej niepowodzeniem na skutek awarii ostatniego członu rosyjskiej rakiety nośnej misji .

19 listopada Polska stała się kolejnym z państw europejskich, w którego kręgu zainteresowań leży badanie i komercyjne wykorzystanie przestrzeni kosmicznej. Pełne członkostwo w Europejskiej Agencji Kosmicznej otwiera przed nami możliwości i dostęp do technologii jakich do tej pory polscy naukowcy czy inżynierowie nie mieli. Bardzo duży wkład w to jak dziś wygląda polski sektor kosmiczny miała i ma placówka, która w tym roku obchodzi 35 lecie istnienia.

Z okazji jubileuszu zrealizowany został 10-minutowy film promocyjny, który przybliża historię i istotę CBK PAN. Film zrealizowany został przez ekipę portalu KosmicznaPolska.pl. Można go obejrzeć tutaj.

PAP – Nauka w Polsce

kol/ ula/