Przez wiele lat osoby cierpiące na laryngektomię, czyli brak części lub całości krtani, nie miały możliwości bezproblemowego porozumiewania się z innymi ludźmi. Osoba, której wskutek np. choroby nowotworowej usunięto krtań, nie mogła prawidłowo wydobywać dźwięków. W takich sytuacjach amputacji ulegają fałdy głosowe, które przekształcają powietrze wychodzące z płuc w falę dźwiękową. Osoba pozbawiona krtani, o ile nie korzysta ze specjalistycznych urządzeń, może jedynie generować głos przełykowy, gardłowy czy przetokowy. Oznacza to, że musi nauczyć się niejako wydobywać dźwięki np. z przełyku.

Z czasem nauka umożliwiła również posługiwanie się tzw. sztuczną krtanią. Jednak bardzo długo sposób wykonania aparatu zastępującego ten organ daleki był od doskonałości. Urządzenie wprawdzie emitowało dźwięki, ale bardzo zniekształcone, przypominające bardziej warkot niż naturalną mowę ludzką. Zrozumiałość przekazów tego typu oceniano na 60 procent.

Od lat 50, kiedy powstał pierwszy projekt sztucznej krtani, jej wykonanie właściwie nie uległo zmianom. Taka krtań zbudowana była z urządzenia wytwarzającego impulsy, cewki oraz kawałka metalu uderzającego w specyficzną przegrodę zwaną membraną. Sztucznie wytwarzane drgania były wprowadzane do jamy ustnej poprzez przyłożenie mechanizmu do szyi.

Pomysł udoskonalający sztuczną krtań polegał na tym, by za pomocą cyfrowych metod przetwarzania sygnałów oraz redukcji szumów poprawić jakość mowy.

"Skonstruowaliśmy własną sztuczną krtań, która od strony mechanicznej niewiele różniła się od wcześniejszych modeli, podstawową różnicą było dodanie części z procesorem sygnałowym oraz mikrofonu" - mówi Piotr Odya z Wydziału Elektroniki, Telekomunikacji i Informatyki Politechniki Gdańskiej, współtwórca sztucznej krtani. Umieszczany przy ustach pacjenta mikrofon zbiera nieprzyjemny warkot generowany przez sztuczną krtań. Ten trafia do procesora i redukuje powstałe zakłócenia. Tak poprawiony dźwięk trafia do głośnika zainstalowanego u dołu sztucznej krtani. Dźwięk po przejściu takiej drogi może być już wyemitowany i odebrany przez inne osoby.

Udoskonalona wersja sztucznej krtani była testowana w szpitalu MSWiA. Nawet część mechaniczna krtani zdaniem pacjentów sprawdziła się lepiej niż prototyp urządzenia.

Cyfrowa Krtań Elektroniczna jest dostępna na rynku. Powstała w ramach projektu LARYNX, który ma na celu ułatwienie pracy nad różnego rodzaju aparatami dla osób, które przeszły amputację krtani. Cyfrowa krtań była opracowywana w ramach środków wygospodarowanych przez Naczelną Organizację Techniczną dla gdańskiej spółdzielni "Intech", która zajęła się wprowadzeniem produktu na rynek. EKR

PAP - Nauka w Polsce

bsz