Adam Derdzikowski to popularyzator astronomii oraz historii nauki. Już od 2008 roku w Miejskim Centrum Kultury (MCK) w Płońsku prowadzi Koło Astronomiczne działające przy Planetarium i Obserwatorium Astronomicznym. Organizuje spotkania dla członków, zajęcia z zakresu astronomii i innych dziecin, wyjazdy do znanych polskich ośrodków naukowych oraz miejsc historycznie związanych z polską astronomią.

Płońscy miłośnicy astronomii biorą także udział w organizacji imprez popularnonaukowych oraz pokazów nieba. Niektórzy z nich, po przeszkoleniu przez kandydata, również wysyłają własne obserwacje astronomiczne do polskich i zagranicznych baz danych.

Derdzikowski organizuje także pokazy nieba i prowadzi zajęcia i wykłady w szkołach. W 2008 roku, we współpracy z MCK oraz władzami miasta Płońska zaproponował adaptację wieży ciśnień w Płońsku do funkcji obserwatorium astronomicznego. Uczestniczył nie tylko w działaniach na rzecz realizacji tego przedsięwzięcia, ale także w projektowaniu oraz budowie. Wysiłki zostały uwieńczone otwarciem Planetarium i Obserwatorium Astronomicznego imienia znanego pioniera polskiej astronomii - Jana W. Jędrzejewicza w Płońsku, w 2024 roku. Obiekt w pierwszym roku działalności odwiedziło 15000 osób, z czego większość to dzieci przedszkolne oraz uczniowie szkół podstawowych i średnich.

W Planetarium prowadzone są nie tylko seanse filmowe, pokazy z wykorzystaniem sztucznego nieba i obserwacje, ale również wykłady, warsztaty z zakresu spektroskopii i prostych badań astronomicznych i mikroskopii. Powstał w nim również obszerny księgozbiór zwierający m.in. kilkadziesiąt książek innego znanego polskiego astronoma - prof. Jerzego Dobrzyckiego. Tworzona jest również kolekcja rosnąca kolekcja meteorytów, minerałów i skamieniałości.

Z projektem tym ściśle jest związane Płońskie Koło Miłośników Astronomii, założone przez Derdzikowskiego przy Miejskim Centrum Kultury w Płońsku (obecnie przy Planetarium podlegającym organizacyjnie pod MCK), w ramach którego przeprowadzono setki spotkań, liczne pokazy nieba, w tym zaćmień Słońca, Księżyca, maksimów rojów meteorów, obserwacje planet. Organizowane są także wyjazdy do różnych polskich obserwatoriów, na pikniki naukowe, a także wyprawy na poszukiwanie minerałów i skamieniałości.

Finalista konkursu Popularyzator Nauki stworzył również wystawę zawierającą nie tylko treści astronomiczne, ale również historyczne, meteorologiczne oraz klimatologiczne, która będzie realizowana w najbliższej przyszłości.

Planetarium otrzymało w 2025 r. nagrodę TOP INWESTYCJE KOMUNALNE 2025. Stworzenie wspomnianego płońskiego Planetarium i Obserwatorium, którego jest koordynatorem, Adam Derdzikowski uważa za swoją najważniejszą inicjatywę popularyzatorską. Od 2012 roku pełni także rolę przedstawiciela Burmistrza Miasta Płońska w Kapitule Nagrody Naukowej im. Jana Jędrzejewicza.

Swoją popularyzatorską pasję realizuje jednak na różnorodne sposoby. Opublikował m.in. liczne artykuły w „Uranii – Postępach Astronomii”, „Vademecum Miłośnika Astronomii”, „Proximie”, „Awedis”, a także w czasopismach lokalnych. Jest również autorem artykułów prezentujących postać J. W. Jędrzejewicza.

W 2021 roku zainicjował nadanie jednemu z kraterów na Księżycu nazwę „Jędrzejewicz”. Inicjatywę poparła PAN, Polskie Towarzystwo Astronomiczne oraz Polskie Towarzystwo Miłośników Astronomii. Złożono dokumenty do Working Group for Planetary System Nomenclature IAU, uzyskując wpis do bazy danych nazw jako potencjalnej nazwy dla krateru.

Poza tym Derdzikowski organizował związane z astronomią konferencje, brał udział w stworzeniu przez redakcję „Proximy” portalu popularnonaukowego proxima.org.pl. Współpracuje również z Radiem Płońsk oraz ciechanowskim oddziałem radia KRDP, regularnie omawiając w programach radiowych działalność Planetarium, a także informując o zjawiskach na niebie.

Adam Derdzikowski popularyzacją nauki zajmuje się od prawie dwóch dekad – już w 2006 roku został członkiem Towarzystwa Obserwatorów Słońca im. Wacława Szymańskiego i uczestniczy w ramach Towarzystwa w popularyzacji obserwacji Słońca (TOS). Oprócz astronomii popularyzuje także nauki o Ziemi – geologię, paleontologię, mineralogię. Odbiorcą jego działań są dzieci, młodzież, osoby dorosłe oraz grupy osób zagrożonych wykluczeniem społecznym: emeryci, niepełnosprawni, obcokrajowcy. Jako przykłady publikacji kandydata warto wspomnieć m.in. takie pozycje, jak „Jan Walery Jędrzejewicz – szkic biograficzny”, „Historia amatorskich obserwacji Słońca w Polsce po 1945 roku” Proxima nr 36, „Historia obserwacji gwiazd zmiennych” Proxima nr 26 czy komentarze dla TVP Info po lądowaniu misji Axiom-4 z polskim astronautą.

Nauka w Polsce, Marek Matacz

mat/ agt/