Odnaleziono m.in. włócznię, która mogła pełnić funkcję symbolu władzy. Po konserwacji znaleziska będzie można podziwiać na wystawach w muzeum.

Dotąd z dna jeziora wydobyto kolekcję militariów z czasów Mieszka I i Bolesława Chrobrego, liczącą ponad 280 egzemplarzy, w tym m.in. 145 toporów, 64 groty włóczni i osiem mieczy.

„Odkryte w 2025 roku artefakty powiększają tę największą w Europie kolekcję wczesnośredniowiecznej broni pochodzącą z jednego stanowiska archeologicznego. Są to części m.in. czterech włóczni – wszystkie z zachowanymi grotami” – podało muzeum.

Zespół naukowców z Centrum Archeologii Podwodnej Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, pod kierunkiem prof. UMK Andrzeja Pydyna, we współpracy z Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy odnalazł m.in. włócznię, która mogła pełnić funkcję symbolu władzy. Została określona mianem książęcej.

„Z broni zachował się bogato zdobiony grot ze skrzydełkami. Stalowe ostrze umieszczone zostało na misternie zdobionej tulei, w której zachował się fragment drzewca. Znaczna jej część – jak wykazały specjalistyczne badania – pokryta jest złotem, srebrem i brązem oraz stopami innych metali” – przekazało Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy.

Archeolodzy podwodni z Torunia są zdania, że włócznia ta mogła pełnić funkcję symbolu władzy, insygnium wojownika wysokiego rodu lub przedmiotu o charakterze rytualnym.

Z jeziora wydobyto także unikatową włócznię z zachowanym drzewcem. Muzeum podkreśliło, że zachowane kompletnie włócznie to rzadkość; z jeziora Lednica znane są jeszcze dwie, każda o długości ponad trzech metrów. Wśród znalezisk są także dwa żelazne groty z zachowanym w tulei fragmentem drzewca.

Naukowcy z UMK wykorzystali do zbadania włóczni technikę makrofluorescencji rentgenowskiej, która pozwala ustalić rozkład pierwiastków chemicznych występujących na powierzchniach grotów. Przeprowadzono również badania specjalistyczne z zakresu dendrologii oraz datowania radiowęglowego. Czas powstania zabytków określono na początek XI wieku. Drzewce włóczni zostały wykonane z drewna jesionowego.

Naukowcy mają dwa wiodące przypuszczenia, skąd tyle broni znalazło się w jeziorze. Mogła ona wpaść do jeziora podczas walk, które o lednicki gród toczono na mostach w trakcie najazdu czeskiego księcia Brzetysława na Polskę w latach 30. XI wieku. Druga hipoteza – rytualna – zakłada, że broń została złożona w wodzie jako ofiara dla bóstw lub duchów.

„Takie praktyki znane są z wcześniejszych okresów z wielu miejsc w Europie. Woda była postrzegana jako brama do świata zmarłych, a wrzucenie do niej cennego przedmiotu stanowiło gest o głębokim znaczeniu symbolicznym. Niewykluczone, że zgromadzony na dnie jeziora arsenał stanowi echo zarówno burzliwych wydarzeń historycznych, jak i dawnych wierzeń” – przekazało muzeum.

Odkryte zabytki, a zwłaszcza bogato zdobiony grot książęcy, wymagają dalszych badań. Pozwolą one ustalić technologię produkcji. Planowane są też analizy izotopowe wybranych metali występujących na książęcej włóczni, w celu określenia ich pochodzenia, co może przyczynić się do ustalenia miejsca powstania tego prestiżowego przedmiotu.

Badania prowadzone przez Centrum Archeologii Podwodnej UMK we współpracy z Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy, za zgodą Wielkopolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków oraz przy udziale wielu placówek badawczych i naukowców mają na celu rozpoznanie dziedzictwa archeologicznego jeziora Lednica. „Połączenie doświadczenia archeologów, historyków, chemików, biologów, fizyków, dendrologów i konserwatorów jest właśnie tym, co pozwala rozpoznać, zewidencjonować i chronić dziedzictwo pierwszych Piastów” – podało muzeum.

Jak podkreślono, odkrywane zabytki to ważny, ale dodatkowy element badań, umożliwiający poznanie kultury materialnej, określenie roli lednickiego centrum osadniczego we wczesnym państwie polskim oraz dający możliwość prezentacji unikatowych zabytków na wystawach, których celem jest upowszechnianie wiedzy o początkach Polski. (PAP)

Nauka w Polsce

rpo/ dki/