Naukowcy i przyrodnicy podsumowali dane zebrane w ramach 8. Międzynarodowego Spisu Bociana Białego, prowadzonego przez NABU (BirdLife Niemcy) we współpracy z BirdLife International. Spis przeprowadzono w 2024 r. Objął on 41 krajów, z których napłynęły kompletne wyniki, oraz kolejne osiem z danymi wstępnymi.

Polska od dekad uznawana jest za ostoję bociana białego. Do grona państw z pełnym zestawem danych dołączyła w czerwcu 2025 r. Jak komentuje prof. Piotr Tryjanowski z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, "czasem warto poczekać z publikacją, by mieć obraz możliwie kompletny i sprawdzony – szczególnie w kraju o tak dużej populacji, jak Polska, gdzie różnice między regionami mogą być znaczne. Choć szczegóły regionalne nie zostały jeszcze opublikowane - wiadomo, że liczba par lęgowych w Polsce utrzymuje się na bardzo wysokim poziomie, bez wyraźnego wzrostu, ale też bez dramatycznego spadku".

"Na tle stosunkowo stabilnej sytuacji w Polsce, dane z innych krajów ukazują silnie zróżnicowane trendy" – zauważa prof. Tryjanowski.

Profesor podaje choćby przykład Algierii, gdzie na podstawie nowych danych z dwóch departamentów oszacowano aż pięciokrotny wzrost liczby par lęgowych w porównaniu z 2004 rokiem – z 6600 do około 33 000. "Natomiast Libia, która po raz pierwszy wzięła udział w międzynarodowym spisie i od razu ujawniła znacznie większą populację niż wcześniej sądzono: 758 par, głównie w północno-wschodnich prowincjach. Warto odnotować też sytuację w Wielkiej Brytanii, gdzie odnotowano 30 par, pochodzących z programu reintrodukcji realizowanego w południowej Anglii – jeszcze dekadę temu bocianów nie było tam wcale. Z drugiej strony spadki notowane są w krajach bałtyckich – w Estonii populacja zmniejszyła się o około 18 proc., a na Łotwie - o 28 proc. w porównaniu z 2014 rokiem. Dalsze dane z Litwy i Rosji oraz Polski północno-wschodniej mogą rzucić światło na przyczyny tego trendu" - podsumował naukowiec.

Obecnie szacuje się, że światowa populacja bociana białego osiągnęła poziom około 330 tys. par lęgowych. To znaczący wzrost w stosunku do poprzedniego spisu z 2014 roku, kiedy liczba ta wynosiła 265–280 tysięcy. Wzrost na poziomie 21 proc. w ciągu dekady można interpretować jako pozytywny sygnał, choć – jak zaznacza prof. Tryjanowski – warto pamiętać, że za tymi liczbami kryją się bardzo różne lokalne uwarunkowania: od reintrodukcji, przez zmiany w krajobrazie, aż po efekty zmian klimatycznych.

Szczegółowe dane z Polski, podobnie jak z innych krajów, zostaną poddane dalszym analizom. Obejmą one m.in. porównania między regionami, wpływ zmian użytkowania ziemi i infrastruktury, a także możliwe zmiany fenologiczne. "Polska wciąż pozostaje jednym z filarów światowej populacji bociana białego – i mamy obowiązek nie tylko chronić, ale i rozumieć te populacje na nowo, zwłaszcza w obliczu szybkich zmian środowiskowych" - dodaje prof. Tryjanowski.

Profesor z UPP podkreśla, że liczenie bocianów pozwala obserwować szersze trendy. W dekadzie 2014–2024, na podstawie dostępnych danych z 40 krajów widać, że w 15 krajach zanotowano wzrost liczby par o ponad 100 proc. W 18 krajach widać wzrost w granicach 10–100 proc. W Węgrzech, Chorwacji i Portugalii populacje pozostają względnie stabilne (plus minus 10 proc.). Spadki (łącznie tylko w czterech krajach) skoncentrowane są w północno-wschodniej Europie.

Międzynarodowe liczenia bocianów odbywają się co 10 lat. Pozwalają zgromadzić informacje potrzebne do planowania ochrony bociana, a także innych rzadkich i zagrożonych gatunków oraz siedlisk. Spis na terenie Polski przeprowadzili naukowcy i ornitolodzy z Grupy Badawczej Bociana Białego przy wsparciu armii wolontariuszy, którzy w czerwcu i lipcu 2024 r. odwiedzali gniazda w gminach i notowali efekty lęgów. (PAP)

zan/