W misji Ax-4 na orbitę okołoziemską 10 czerwca ma polecieć drugi Polak w historii, Sławosz Uznański-Wiśniewski.

Palumberi, który jest kierownikiem misji Ax-4 z ramienia ESA, zaznaczył, że podział obowiązków między międzynarodowe agencje i firmy współpracujące przy misji komercyjnej – a taką jest Ax-4 – jest precyzyjnie określony. Działania związane z misją są rozdzielone między czterech głównych partnerów: ESA, NASA oraz amerykańskie firmy Axiom Space i SpaceX.

ESA podczas misji komercyjnych odpowiada za przygotowanie naukowe misji i wsparcie astronautów z naszego kontynentu – w przypadku Ax-4 to Uznański-Wiśniewski.

„Jesteśmy odpowiedzialni za przygotowanie astronautów, w tym za część ich szkolenia i wsparcie medyczne, a także za przygotowanie wszystkich eksperymentów i koordynację działań przed startem, w trakcie misji i po powrocie” – wyjaśnił Sergio Palumberi.

Firma Axiom Space, główny wykonawca misji, zarządza przygotowaniami i lotem do momentu zbliżenia się kapsuły do Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (ISS).

Obsługa rakiety Falcon 9 i kapsuły Dragon, w której astronauci Ax-4 polecą na ISS, leży w gestii firmy SpaceX.

Z kolei NASA przejmie odpowiedzialność za misję w momencie wejścia pojazdu w tzw. strefę operacyjną ISS, która obowiązuje w promieniu kilkunastu kilometrów wokół stacji.

„Od tego momentu NASA będzie koordynować działania związane z podejściem do ISS i z dokowaniem” – tłumaczył Palumberi.

Dodał, że po połączeniu kapsuły ze stacją załoga Ax-4 przejdzie pod zarząd ISS.

„NASA odpowiada za działanie stacji, z wyjątkiem modułów rosyjskich zarządzanych przez agencję Roskosmos. ESA ma też własne zespoły, na przykład kontrolę lotu dla europejskiego modułu laboratorium kosmicznego Columbus, które są odpowiedzialne za wszystkie działania ESA na ISS pod nadzorem dyrektora lotu NASA z Houston” – podkreślił kierownik misji.

Poinformował, że ESA uzyskała gotowość techniczną misji Ax-4 w 95 proc. na ponad dwa tygodnie przed startem, a na dwie doby przed nim musi być gotowa w 100 proc. Jednak, jak zaznaczył, i to może nie wystarczyć, by uruchomić procedurę startową w planowanym terminie. O dopuszczeniu do lotu zadecydują też warunki atmosferyczne oceniane podczas cyklicznych analiz.

„Briefingi pogodowe odbywają się co kilka godzin – od 48 do 8 godzin przed planowanym startem. Jeśli pogoda nie spełnia kryteriów bezpieczeństwa, start może być przesunięty o dobę lub więcej. Opóźnienia wynikające z niesprzyjających warunków atmosferycznych zazwyczaj nie przekraczają kilku dni” – wyjaśnił.

Start misji z polskim astronautą zaplanowano pierwotnie na 29 maja, jednak z powodu kłopotów technicznych z nową kapsułą Dragon, w której astronauci polecą na orbitę, przełożono go na 8 czerwca, a potem na 10 czerwca. Okno startowe, czyli przedział czasowy, w którym może się odbyć start pojazdu kosmicznego, dla misji Ax-4 jest otwarte do końca czerwca.

Sergio Palumberi zauważył, że komercyjne loty kosmiczne różnią się od regularnych misji organizowanych przez NASA, ESA i międzynarodowych partnerów nie tylko pod względem struktury organizacyjnej, ale też obowiązujących regulacji. Wspomniał m.in. o rygorystycznych przepisach narzucanych przez NASA partnerom komercyjnym.

„Firmy prywatne mogą mieć różne interesy – wizerunkowe albo marketingowe. Dlatego NASA wprowadza ograniczenia, które mają chronić infrastrukturę ISS przed nieautoryzowanym wykorzystaniem, na przykład w reklamach” – dodał.

Zaznaczył, że misje komercyjne takie jak Ax-4, nie mają nic wspólnego z turystyką kosmiczną i nagłaśnianymi przez media lotami z celebrytami na pokładzie.

„W naszym przypadku na orbitę lecą znakomicie przygotowani astronauci wybrani przez swoje państwa lub agencje kosmiczne. Ich głównym zadaniem jest przeprowadzenie eksperymentów, które będą miały znaczenie dla rozwoju nauki i technologii” – podkreślił kierownik misji.

Członkowie Ax-4 mają do wykonania na ISS ponad 60 eksperymentów naukowych, a całkowity czas pracy każdego z członków załogi przeznaczony na prace badawcze podczas dwutygodniowej misji wynosi ok. 80 godzin.

„Każdy z eksperymentów ma własny zespół odpowiedzialny m.in. za jego zgodność z wymaganiami technicznymi, za bezpieczeństwo, logistykę i operacje. Moja rola polegała na skoordynowaniu tych działań. Musieliśmy zaplanować je tak, by eksperymenty zmieściły się w czasie pracy załogi, zapewnić im zasilanie, przesyłanie i pobieranie danych albo dostępność chłodni” – powiedział.

Wszystkie misje na ISS, takie jak Ax-4, wymagają zatem bardzo precyzyjnego harmonogramu, ponieważ astronauci są bardzo zajęci podczas pobytu na orbicie, a zespoły na ziemi starają się maksymalnie wykorzystać potencjał naukowy każdej misji.

„Załoga Ax-4 będzie pracować bardzo intensywnie” – przyznał przedstawiciel ESA.

W jego ocenie loty komercyjne będą odgrywać coraz większą rolę.

„Filozofia NASA polega na przekazywaniu doświadczenia i odpowiedzialności firmom komercyjnym, które w przyszłości mogą stać się operatorami własnych stacji orbitalnych. Axiom Space już teraz pracuje nad stworzeniem prywatnej stacji, która może zastąpić ISS po jej wycofaniu z eksploatacji. ESA chce kontynuować badania naukowe na niskiej orbicie okołoziemskiej (LEO) po deorbitacji ISS” – wyjaśnił.

Sergio Palumberi podsumował: „Państwa członkowskie ESA jasno zadeklarowały, że nauka na niskiej orbicie okołoziemskiej i loty astronautów agencji nadal stanowią priorytet. A lot Sławosza Uznańskiego-Wiśniewskiego na orbitę to ogromna okazja dla Polski, by stać się aktywnym członkiem tej europejskiej społeczności nauki orbitalnej”.

Z Cocoa Beach Anna Bugajska (PAP)

abu/ bar/ joz/