Pomysł utworzenia Instytutu Matematycznego wysuwany był już w okresie międzywojennym przez twórców Polskiej Szkoły Matematycznej. Jednak jego realizacja stała się możliwa dopiero po wojnie. Placówkę pod nazwą Państwowy Instytut Matematyczny powołano do życia 20 listopada 1948 roku na podstawie stosownej uchwały Rady Ministrów.

Z chwilą utworzenia w 1952 roku Polskiej Akademii Nauk Instytut wszedł w jej skład i nieustannie się rozwijał. To właśnie tu zbudowano pierwszy polski komputer XYZ, tutaj do dnia dzisiejszego wydawanych jest 9 cenionych na całym świecie czasopism matematycznych. Tu działa też biblioteka posiadająca jeden z największych księgozbiorów matematycznych świata.

W IM pracowała większość wybitnych polskich matematyków. Wielu z nich zajmowało stanowiska kierowników ośrodków i zakładów w Krakowie, Gdańsku, Katowicach, Łodzi, Poznaniu, Toruniu i Wrocławiu. Należeli do nich m.in. Karol Borsuk, Stanisław Gołąb, Kazimierz Kuratowski, Franciszek Leja, Edward Marczewski, Stanisław Mazur, Andrzej Mostowski, Władysław Orlicz, Witold Pogorzelski, Wacław Sierpiński, Hugo Steinhaus, Tadeusz Ważewski.

W roku 1772 powołano przy Instytucie Międzynarodowe Centrum Matematyczne im. Stefana Banacha. W organizowanych przez Centrum zjazdach i spotkaniach wzięło dotąd udział ponad 14 tysięcy matematyków ze wszystkich liczących się ośrodków na świecie.

Jak przypomina prof. Stanisław Janeczko, obecny dyrektor Instytutu - w 2003 roku powstało przy IM Centrum Zastosowań Matematyki, a w przyszłym roku ruszy Międzykontynentalne Centrum Edukacyjne, dzięki któremu wszystkie ważniejsze matematyczne wykłady i seminaria Instytutu będą transmitowane w Internecie. "Obecnie - mówi dyrektor - Instytut prowadzi 36 seminariów badawczych, koordynuje lub współkoordynuje 6 programów unijnych, organizuje międzynarodowe konferencje, sympozja, szkoły, spotkania, staże naukowe oraz kształci doktorantów".

Od roku 1998 wiele z nich odbywa się we własnym ośrodku konferencyjnym w Będlewie koło Poznania, który dzięki rozbudowanej bazie noclegowej może pomieścić 140 osób jednocześnie. Tam też zorganizowanych zostanie 11 konferencji naukowych towarzyszących obchodom sześciu dekad działalności Instytutu; pierwsza z nich - poświęcona teorii operatorów - już trwa, ostatnia odbędzie w styczniu przyszłego roku.

Ponadto w kwietniu 2009 roku w Warszawie odbędzie się największa w naszej części Europy międzynarodowa naukowa konferencja matematyczna z udziałem szefów wielu akademii nauk oraz największych sław matematycznych z całego świata, w tym laureatów medali Fieldsa - odpowiedników matematycznych Nobli.

PAP - Nauka w Polsce, Waldemar Pławski

kap