Demencja należy do głównych przyczyn niepełnosprawności na świecie - przewiduje się, że do 2030 r. dotknie około 75 milionów osób. Cukrzyca jest ważnym czynnikiem ryzyka demencji, jak również czynnikiem ryzyka udaru niedokrwiennego, który może mieć związek z demencją naczyniową.

Leki które naśladują działanie hormonu GLP-1, takie jak semaglutyd (znany pod nazwami Ozempic i Wegovy), liraglutyd czy eksenatyd określane są jako agoniści lub analogi GLP-1 i stosowane w leczeniu cukrzycy oraz przy odchudzaniu. Przyjmowanie tych leków już wcześniej wiązane było z nieznacznie zmniejszonym ryzykiem demencji, ale opierano się wówczas o badania obserwacyjne analizujące dokumentację medyczną.

Catriona Reddin z University of Galway (Irlandia) i jej współpracownicy przeprowadzili metaanalizę, która objęła 26 badań klinicznych z udziałem ponad 160 000 osób (doi:10.1001/jamaneurol.2025.0360).

Były to badania randomizowane - leki testowano co najmniej przez sześć miesięcy w porównaniu z placebo u osób z cukrzycą typu 2, u których nie zdiagnozowano jeszcze demencji ani upośledzenia funkcji poznawczych. Jak się okazało, przyjmowanie tych leków znacznie zmniejszało ryzyko rozwoju każdego rodzaju demencji w porównaniu z przyjmowaniem placebo. Nie stwierdzono takiego działania w przypadku innej klasy leków obniżających poziom glukozy we krwi - inhibitorów SGLT2 (kotransportera sodowo-glukozowego 2), które nasilają utratę cukru z moczem.

Chociaż dokładny mechanizm jest niejasny, zdaniem naukowców analogi GLP-1 mogą utrzymywać mózg w dobrej kondycji poznawczej poprzez zmniejszanie stanu zapalnego, a co za tym idzie - zapobieganie obumieraniu komórek mózgowych.

Analogi GLP-1 mogą również chronić przed problemami sercowo-naczyniowymi, takimi jak gromadzenie się blaszek miażdżycowych w tętnicach i wysokie ciśnienie krwi, które w przeciwnym razie mogłyby powodować demencję.

Paweł Wernicki (PAP)

pmw/ bar/