Nad terapią celowaną dla pacjentów z rakiem wątroby pracują studenci czterech warszawskich uczelni – Politechniki Warszawskiej (lider konsorcjum), Uniwersytetu Warszawskiego, Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego i Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Główną opiekunką merytoryczną zespołu jest dr inż. Anna Sobiepanek z Wydziału Chemicznego PW.

Rozwiązanie zaprezentują podczas międzynarodowego konkursu iGEM (International Genetically Engineered Machine), który odbędzie się w Paryżu w październiku 2025 roku. W jego ramach studenckie zespoły projektują i budują systemy biologiczne z wykorzystaniem tzw. BioBricków, czyli wymiennych części genetycznych. Tak powstają rozwiązania realnych problemów, takich jak usuwanie zanieczyszczeń czy właśnie opracowywanie nowych terapii.

Rozwiązanie, nad którym pracuje warszawski zespół, ma być terapią celowaną, spersonalizowaną pod pacjenta na podstawie wyników biopsji.

Projekt obejmuje stworzenie cząsteczki mRNA, która będzie zawierała instrukcję do budowy konkretnego białka. W tym przypadku będzie to białko prowadzące do śmierci komórek raka wątrobowokomórkowego, co w efekcie ma powodować niszczenie guza przez układ odpornościowy.

“Chcemy wywołać pyroptozę – specyficzny rodzaj śmierci komórki, który nie tylko eliminuje komórki raka wątrobowokomórkowego, ale także stymuluje wydzielanie cytokin prozapalnych i indukuje zapalenie w obrębie guza. W efekcie dochodzi do napływu limfocytów oraz innych komórek układu odpornościowego, co znacząco zwiększa efektywność prezentacji antygenów i odpowiedzi przeciwnowotworowej” - powiedział Nauce w Polsce Bartosz Bunar, lider zespołu projektowego.

Dzięki zastosowaniu ryboprzełącznika (czyli zaprojektowanej cząsteczki mRNA), możliwe będzie zwiększenie selektywności potencjalnej terapii. Studenci opracują oprogramowanie analizujące dane z biopsji guza i zdrowych komórek pacjentów. Program będzie w stanie opracować sekwencję zindywidualizowanych ryboprzełączników zależnych od mutacji nowotworowych dla konkretnych pacjentów.

Studenci liczą, że wyniki ich doświadczeń wskażą nowy obiecujący kierunek badań terapii przeciwnowotworowych, a w dalszej perspektywie czasowej mogą przyczynić się do leczenia pacjentów onkologicznych.

W ramach zgłoszenia konkursowego studenci planują również zapoznać uczniów szkół średnich z biologią syntetyczną oraz molekularną. Przeprowadzą też akcję profilaktyki raka wątrobowo-komórkowego. “Będziemy informować o szczepieniach przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B (HBV), możliwościach testowania się na HBV, HCV, czy też o znaczeniu ograniczenia spożywania alkoholu, bo to główne czynniki, które determinują powstawanie tego nowotworu” - zapowiedział Bartosz Bunar.

Inicjatywę wspiera Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Studenci poszukują też jednak dodatkowego wsparcia sponsorów i partnerów, które zarówno pozwoliłoby na udział całego zespołu w paryskich zawodach, jak i umożliwiło szybszy i bardziej profesjonalny rozwój technologii.(PAP)

Nauka w Polsce, Ewelina Krajczyńska-Wujec

ekr/ bar/