Zanieczyszczenie ozonem staje się światowym problemem zdrowotnym. Choć wysoko położona warstwa ozonowa chroni Ziemię przed nadmiarem promieniowania ultrafioletowego, przy powierzchni może on szkodzić - jest jednym z głównych elementów smogu miejskiego. Na małych wysokościach powstaje w wyniku interakcji światła słonecznego z lotnymi związkami organicznymi i tlenkami azotu emitowanymi przez paliwa kopalne i inne źródła wytworzone przez człowieka.

Ostatnie badania powiązały narażenie na O3 ze zwiększonym ryzykiem chorób układu krążenia (CVD), w tym niedokrwiennej choroby serca, udaru, niewydolności serca i miażdżycy. Niedotlenienie, czyli niedobór tlenu w organizmie, jest uznawane za kluczowy czynnik w chorobach układu krążenia związanych z O3.

„Naukowcy odkryli, że nawet krótka ekspozycja na podwyższone poziomy ozonu zmniejszała nasycenie krwi tlenem (saturację), wyzwalała biomarkery związane z niedotlenieniem i zwiększała sztywność tętnic, podkreślając nowe powiązanie pomiędzy ekspozycją na ozon a sztywnością tętnic, wykazane poprzez kompleksową analizę biomarkerów w warunkach wysokogórskich” - powiedział dr Harlan Krumholz, redaktor naczelny JACC.

„To badanie w wyjątkowy sposób izoluje skutki działania ozonu od innych zanieczyszczeń, co stanowi kluczowy krok naprzód w zrozumieniu jego niezależnej roli w uszkodzeniach układu krążenia” - dodał.

Badania przeprowadzili chińscy naukowcy z uczelni w Pekinie i tybetańskiej Lhasie, którzy postawili hipotezę, że krótkotrwałe narażenie na ozon może powodować zmiany w markerach związanych z niedotlenieniem, co prowadzi do niekorzystnych skutków dla układu krążenia.

Przeprowadzono badanie panelowe z udziałem 210 młodych zdrowych mieszkańców 2 miast na różnych wysokościach na Wyżynie Tybetańskiej, największym i najwyższym płaskowyżu na Ziemi. Stężenia O3 są tam wysokie, a poziom zanieczyszczenia cząstkami stałymi - niski. Podczas 4 wizyt oceniano u uczestników poziomy narażenia na O3 w otoczeniu oraz biomarkery niedotlenienia i sztywności tętnic. Naukowcy zastosowali liniowe modele o mieszanych efektach, aby ocenić powiązania ekspozycji na O3 z biomarkerami niedotlenienia i sztywnością tętnic, skorygowane o czynniki zakłócające.

Analiza wyników badania wykazała, że krótkotrwała ekspozycja na O3 była związana ze znacznym spadkiem poziomu tlenu we krwi i aktywacją szlaku sygnałowego HIF-1. Obserwowany wzrost liczby czerwonych krwinek (RBC), stężenia hemoglobiny (HGB) oraz hematokrytu (HCT) oraz spadek nasycenia krwi tlenem (SpO2) wskazują, że ekspozycja na O3 może wywoływać niedotlenienie, przy czym poziomy RBC i HGB wzrastają w celu kompensacji niedotlenienia. Ozon może również przyczyniać się do sztywności tętnic. Zdaniem autorów niedotlenienie może być istotnym patogennym ogniwem między zanieczyszczeniem O3 a chorobami układu krążenia. (PAP)

Paweł Wernicki

pmw/ agt/