Podobne stanowisko przyjął wcześniej Komitet Biologii Środowiskowej i Ewolucyjnej PAN.

Obecne stanowisko, kierowane m.in. do premiera, prezydenta, ministrów: obrony, spraw wewnętrznych i administracji, klimatu i środowiska, sejmowych i senackich komisji związanych z obronnością, środowiskiem, samorządem, administracją, prezydium PAN przyjęło we wtorek; w czwartek przekazało je PAP.

Stanowisko podpisał prezes PAN prof. Marek Konarzewski.

Naukowcy zaproponowali współpracę rządzącym w kwestiach środowiskowych dotyczących prac nad Tarczą Wschód nad - jak to określono - "opracowaniem planu odpowiedniego zarządzania środowiskiem w strefie granicznej, w tym obszarami cennymi przyrodniczo".

"Chcemy zwrócić uwagę, że odpowiednie zarządzanie środowiskiem przyrodniczym w rejonach przygranicznych niesie duży potencjał istotnego zabezpieczenia granicy państwa i zredukowania zagrożenia ze strony agresji o charakterze militarnym, przy jednoczesnym zachowaniu, a nawet wzmocnieniu walorów środowiskowych i przyrodniczych tych terenów" - napisali naukowcy z PAN.

Podobnie jak wcześniej Komitet Biologii Środowiskowej i Ewolucyjnej, teraz prezydium PAN podniosło kwestię, że takie działania np. na rzecz podnoszenia poziomu wód gruntowych, poszerzania rozlewisk rzek, odtwarzanie mokradeł, zalesianie, mogą być istotną barierą na wypadek agresji militarnej. Dodano, że np. odpowiednie, bazujące na wiedzy z ochrony przyrody i obronności zarządzanie takimi obiektami, jak obiekt światowego dziedzictwa UNESCO Puszcza Białowieska, "może przynieść podwójną korzyść". Naukowcy z PAN ocenili, że podniesie to bezpieczeństwo i jednocześnie pomoże w realizacji międzynarodowych zobowiązań Polski w zakresie ochrony bioróżnorodności w związku z takim obiektem, jak Puszcza Białowieska.

Przewodniczący Komitetu Biologii Środowiskowej i Ewolucyjnej PAN prof. Rafał Kowalczyk z Instytutu Biologii Ssaków PAN w Białowieży mówił wcześniej, że np. miejsce cenne przyrodniczo o unikalnych walorach, jakim jest Puszcza Białowieska, nie powinno być fortyfikowane, nie powinno się na granicy w puszczy budować umocnień, bo to las naturalny z połową środowisk wilgotnych, podmokłych, z dolinami rzecznymi, dużą ilością martwego drewna, co jest "najlepszą, naturalną barierą".

"(...) rowy przeciwczołgowe czy jeże żelbetowe można bardzo łatwo i szybko zniszczyć, natomiast takiego naturalnego ekosystemu nie da się przejść, dlatego ten ciężki sprzęt tu utonie i takich miejsc wokół granicy jest więcej" - powiedział Kowalczyk. Dodał, że "odwracanie melioracji, zabagnianie będzie najlepszą barierą, a nie wylewanie betonu do dzikiej, unikatowej przyrody".

"Prezydium PAN apeluje do premiera RP o wykorzystanie tej szansy i uwzględnienie w programie +Tarcza Wschód+ perspektywy środowiskowej. Jesteśmy przekonani, że wykorzystanie dostępnej wiedzy przyrodniczej obejmującej m.in. zróżnicowanie siedlisk przyrodniczych, zarządzanie zasobami przyrodniczymi i hydrologię, może w istotny sposób przyczynić się do poprawy bezpieczeństwa Polski, a zarazem do zachowania i odtwarzania cennych przyrodniczo obszarów" - napisało prezydium PAN.

Narodowy Plan Obrony i Odstraszania "Tarcza Wschód" to program zapowiedziany w maju przez premiera Donalda Tuska. Chodzi przede wszystkim o budowę różnej infrastruktury wojskowej, która z jednej strony ma zwiększyć możliwości Wojska Polskiego - np. poprzez poprawę logistyki czy systemów rozpoznawczych na wschodniej granicy, a z drugiej maksymalnie utrudnić działania potencjalnemu agresorowi - poprzez budowę różnego rodzaju zapór i umocnień, a także np. tworzenie gęstych lasów i bagien ograniczających mobilność.

Projekt uchwały ws. programu "Tarcza Wschód" na lata 2024-2028 znajduje się od poniedziałku w wykazie prac rządu i ma być przyjęty jeszcze w czerwcu. Inwestycje w ramach tego programu mają być realizowane na 700 km granicy, w tym na 400 km z Białorusią. 10 mld zł ma być przeznaczone na same materiały.(PAP)

Nauka w Polsce, Izabela Próchnicka

kow/ bar/