Zmysł dotyku ma ogromne znaczenie w wielu aspektach naszego życia. To pierwszy ze wszystkich zmysłów, który rozwija się u noworodków i najbardziej bezpośrednie doświadczenie kontaktu z naszym środowiskiem fizycznym i społecznym. Regularnie otrzymujemy dotyk od innych wokół nas, na przykład poprzez dobrowolne uściski, pocałunki lub masaże.

Niedawna pandemia Covid-19 podniosła świadomość dotyczącą potrzeby lepszego zrozumienia wpływu, jaki dotyk – i jego ograniczenie podczas dystansu społecznego – może mieć na nasze samopoczucie psychiczne i fizycznego.

Wykazano, że najczęstsze interwencje dotykowe, na przykład masaż dla dorosłych lub kangurowanie noworodków, przynoszą szeroki zakres korzyści dla zdrowia psychicznego i fizycznego, od ułatwiania wzrostu i rozwoju po łagodzenie lęku i stresu przez cały okres życia dziecka. Dotyczy to zarówno ludzi, jak i zwierząt.

Choć wiadomo, że dotyk jest ważny, badania które tego dotyczyły były bardzo niejednorodne - badano dorosłych, dzieci, niemowlęta, zwierzęta, różne były rodzaje i czas trwania dotyku, wreszcie różne mierzone skutki zdrowotne (od zdrowia fizycznego, jak sen i ciśnienie krwi, po skutki dla zdrowia psychicznego - depresja, nastrój). W niektórych przypadkach dotyk stosował partner, w innych – nieznajoma osoba.

Metaanaliza jest narzędziem pozwalającym nadać sens ogromnej liczbie badań. Chociaż istnieją wcześniejsze metaanalizy na ten temat, miały one ograniczony zakres i skupiały się wyłącznie na określonych rodzajach dotyku, kohortach lub konkretnych wynikach zdrowotnych.

Naukowcy z Netherlands Institute for Neurosciencew Amsterdamie (Holandia) przeprowadzili systematyczny przegląd 75 badań oraz wielopoziomową metaanalizę obejmującą 137 dodatkowych badań opublikowanych do 1 października 2022 r. i wyszukanych z pomocą, Google Scholar, PubMed i Web of Science.

Jak się okazało, interwencje dotykowe okazały się szczególnie skuteczne w regulowaniu poziomu kortyzolu, zwiększaniu masy ciała u noworodków, łagodzeniu bólu, depresji i stanów lękowych w przypadku dorosłych.

Porównanie interwencji dotykowych z udziałem przedmiotów lub robotów dało podobne korzyści fizyczne, ale mniejsze korzyści dla zdrowia psychicznego.

W przypadku dorosłych nie stwierdzono różnic pomiędzy dotykiem znajomej osoby i pracownika służby zdrowia jeśli chodzi o korzyści zdrowotne. Jednak w przypadku noworodków dotyk rodziców był bardziej korzystny.

Jak uważają autorzy, wykorzystanie czynników wpływających na skuteczność interwencji dotykowej pomoże zmaksymalizować korzyści z przyszłych interwencji i skoncentrować badania w tej dziedzinie.(PAP)

Paweł Wernicki

pmw/ agt/