Najnowsze ustalenia potwierdzają wysoką skuteczność szczepionki chroniącej przed wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV), który u kobiet zwiększa ryzyko raka szyjki macicy, jednego z najgroźniejszych nowotworów.

Wskazywały na to już pierwsze czteroletnie obserwacje przeprowadzone w ramach badań klinicznych, którymi objęto 2,4 tys. kobiet w wieku 16-23 lat, opublikowano w 2002 r. na łamach „News England Journal od Medicine”. Wynikało z nich, że żadna z zaszczepionych pacjentek nie zachorowała na raka szyjki macicy. W grupie kontrolnej, czyli tych kobiet, które nie otrzymały szczepionki nawet w tak krótkim okresie obserwacji, odnotowano zachorowania na ten nowotwór.

Jeszcze bardziej przekonujące są najnowsze badania w tym zakresie. Tym razem nie prowadzono ich w ramach badań klinicznych. Analizie poddano skuteczność w Irlandii szczepień przeciwko HPV wśród dziewcząt urodzonych w latach 1988-1996, które były wtedy w wieku 12-13 lat. Wyniki są podobne: kobiety zaszczepione przed 14. rokiem życia nie zachorowały na raka szyjki macicy.

„To nadzwyczaj ważne badanie, przekonuje o wysokiej skuteczności tych szczepień” - zaznacza prof. Kathleen Schmeler, ginekolog onkolog z Anderson Cancer Center na University of Texas, specjalistka, która nie uczestniczyła w najnowszych badaniach. Jej zdaniem potwierdza ono jak ważne jest, żeby szczepienia te stosować w jak najszerszym zakresie.

Dla skuteczności szczepień przeciwko HPV bardzo ważny jest wiek podawania preparatu, na co wskazują najnowsze badania w Irlandii. „Dziewczynki, które nie zachorowały na raka szyjki macicy, otrzymały szczepionkę jeszcze przed rozpoczęciem współżycia” - zwraca uwagę prof. Schmeler. Nie należy zatem zwlekać z podaniem tego preparatu - dodaje specjalistka.

Szczepienie przeciwko HPV zalecane jest dziewczynkom przed rozpoczęciem współżycia, szczególnie przed ukończeniem 14 lat (w wielu krajach najczęściej podawane jest w wieku 12-13 lat). Ale stosowane jest także u chłopców w tym samym wieku, gdyż wirus brodawczaka ludzkiego jest przenoszony drogą płciową. Mężczyźni mogą zarażać tym patogenem kobiety, ale możliwa jest też odwrotna zależność.

Różnego typu szczepionki przeciwko HPV mają tę zaletę, że nie tylko eliminują, jak sugerują badania, ryzyko zachorowania na raka szyjki macicy u kobiet, ale mogą też zmniejszyć narażenie na inne nowotwory związanymi z wirusem HPV. Są to takie choroby nowotworowe, jak rak pochwy i sromu u kobiet oraz rak prącia u mężczyzn, a także rak odbytu i nowotwory okolic głowy i szyi u obu płci.

Z badań w Finlandii pod kierunkiem prof. Ville Pimenoffa z uniwersytetu w Oslo wynika, że program takich szczepień daje najlepsze efekty, gdy jest prowadzony jednocześnie wśród dziewcząt, jak i chłopców. W listopadzie 2023 r. informowało o tym pismo „Cell Host & Microbe”.

Podanie szczepionki po 14. roku życia również jest zasadne, choć nie eliminuje całkowicie ryzyka zachorowania na raka szyjki macicy u kobiet. W Irlandii podano preparat kobietom również w wieku 14-22 lat, wśród których odnotowano 3,2 przypadki zachorowań na ten nowotworów na 100 tys. mieszkanek kraju. To dwa i pół razy mniej niż w grupie tych, które w ogóle nie zostały zaszczepione (8,4 przypadki na 100 tys.).

W Polsce bezpłatne szczepienia przeciwko wirusowi HPV wprowadzono w czerwcu 2023 r. wśród dziewcząt i chłopców w wieku 12-13 lat. Program tych szczepień daje możliwość wyboru pomiędzy preparatami o różnym zakresie ochrony (między 2-walentną, a 9-walentną). Schemat podania w obu przypadkach jest dwudawkowy. Rekomendowany odstęp między dawkami wynosi 6 miesięcy. Druga dawka nie powinna być podana później niż po 12 miesiącach od pierwszej. (PAP)

Zbigniew Wojtasiński

zbw/ agt/