08.10.2025 EPA/CHRISTINE OLSSON/TT

Nobel 2025 z fizyki za odkrycia, które wpłynęły na rozwój technologii kwantowych

Fizycy pracujący na amerykańskich uczelniach – John Clarke, Michel H. Devoret i John M. Martinis – zostali laureatami Nagrody Nobla z fizyki za odkrycie makroskopowego tunelowania kwantowo-mechanicznego i kwantyzacji energii w obwodzie elektrycznym. Wpłynęły one na rozwój kryptografii kwantowej i komputerów kwantowych.

  • 07.10.2025. EPA/CHRISTINE OLSSON/TT
    Nagrody

    Nobel 2025 z fizyki za mechanikę kwantową

    Fizycy pracujący na amerykańskich uczelniach - John Clarke, Michel H. Devoret i John M. Martinis - zostali laureatami Nagrody Nobla z fizyki za odkrycie makroskopowego tunelowania kwantowo-mechanicznego i kwantyzacji energii w obwodzie elektrycznym. Przyczyniło się ono do rozwoju kryptografii kwantowej i komputerów kwantowych.

  • Źródło: Adobe Stock

    Jak zaprząc mechanikę kwantową, by wydajnie zmieniać informacje w użyteczną energię?

    Badacze zastanawiają się, czy dzięki wiedzy z zakresu mechaniki kwantowej będzie się dało skuteczniej niż dotąd - lub w zupełnie nowy sposób - zamieniać informację na pracę mechaniczną. Polski fizyk prezentuje narzędzia matematyczne, które ten dział fizyki (termodynamikę kwantową) przybliżą do eksperymentu.

  • Grafika ilustrująca korelacje Bella wykonana została przez internetowe narzędzie AI.

    Wielociałowe stany Bella: Polacy pokazali, jak wytworzyć maksymalnie splątane stany w sieciach optycznych

    Polscy fizycy pokazali nowy sposób na wytworzenie specjalnych stanów kwantowych, posiadających wielociałowe korelacje Bella. Udało się im to przedstawić w układzie ultrazimnych kwantowych gazów atomowych, umieszczonych w sieciach optycznych. Pomysł ten może się przydać np. do zwiększania precyzji czujników kwantowych lub poprawy bezpieczeństwa kwantowych protokołów kryptograficznych.

  • Artystyczna wizja słynnego eksperymentu Bella. Tancerze symbolizują eksperymentatorów w oddalonych od siebie laboratoriach. Sznury złożone z zer i jedynek, które krępują ich ruchy, nawiązują do ograniczonego wolnego wyboru, natomiast chmura zer i jedynek między tancerzami symbolizuje brak lokalności. Mechanika kwantowa odrzuca opis rzeczywistości zgodny z założeniami lokalności i wolŹródło: IFJ PAN / Iwona Michniewskanego wyboru.

    Naukowcy znają koszty wolnego wyboru i lokalności – w fizyce i nie tylko

    Czy mamy wolny wybór, czy też nasze decyzje zostały wcześniej ustalone? Czy fizyczna rzeczywistość jest lokalna, czy może to, co robimy tu i teraz, ma natychmiastowy wpływ na wydarzenia gdzie indziej? Rezultaty otrzymane przez fizyków, m.in. z IFJ PAN, odkrywają zaskakujące zależności o fundamentalnym i uniwersalnym charakterze, daleko wykraczające poza samą mechanikę kwantową.

  • Fotony można tak splątać, że w ramach mechaniki kwantowej ich stanów nie da się opisać bez użycia liczb zespolonych. (Źródło: QOT/jch)

    Urojona część mechaniki kwantowej naprawdę istnieje

    Zwykle przyjmowano, że liczby zespolone, czyli zawierające składnik z liczbą urojoną i (i do kwadratu daje minus jeden) są wyłącznie matematycznym trikiem. Polsko-chińsko-kanadyjski zespół naukowców udowodnił jednak, że urojoną część mechaniki kwantowej można zaobserwować w akcji w rzeczywistym świecie - informuje Centrum Nowych Technologii UW.

  • Identyczność cząstek pociąga za sobą ich splątanie, które można obserwować również w czystej formie bez oddziaływania. (Źródło: Shutter2U/Vecteezy)

    Fizycy pokazują, jak splątać cząstki, które nie miały ze sobą kontaktu

    Nawet cząstki w odległych krańcach Wszechświata są ze sobą splątane. Dotąd była to tylko teoria, z której nie sposób było w praktyce skorzystać. A teraz polscy fizycy pokazali, jak wytworzyć dowolny typ splątania dla cząstek, które nigdy się nie spotkały. Ich badania mogą się przydać w technologiach kwantowych.

  •  Podczas rozpadu neutronu w jądrze jonu helu-6 dochodzi do zmiany ładunku elektrycznego jądra i emisji elektronu i antyneutrina elektronowego. W efekcie jon helu-6 zmienia się w jon litu-6 lub (w 2% przypadków) w całkowicie zjonizowany lit-6....
    Życie

    Mechanika kwantowa lepiej zbadana dzięki "wstrząsaniu" elektronem

    Gdy w jądrze atomowym dochodzi do rozpadu typu beta, elektrony na to reagują - są "wstrząsane". Teoretyczne spodziewania badaczy ze Świerku potwierdzono w eksperymencie. W ten sposób naukowcy po raz pierwszy bezpośrednio zbadali poprawność jednej z najstarszych metod obliczeniowych mechaniki kwantowej.

Najpopularniejsze

  • Fot. Adobe Stock

    Epigenetyk: badanie superstulatki pokazuje, że starzenie można spowalniać

  • Wiceminister nauki: rosnące oczekiwania finansowe środowiska naukowego przekraczają nasz budżet

  • Resort nauki ogłosił rok 2026 rokiem popularyzacji nauki

  • Psycholog: urojenia i psychoza w schizofrenii mają związek z błędami poznawczymi

  • Warszawa/ Kryzysowa sytuacja finansowa CAMK PAN; MNiSW: nie mamy podstaw, by udzielić wsparcia

  • Fot. Adobe Stock

    Marsjańskie sondy ESA zarejestrowały kometę 3I/ATLAS

  • Współpracujące modele SI zdały medyczne egzaminy

  • Im dłużej przed ekranem, tym gorzej w szkole

  • Świat osiągnął pierwszy klimatyczny punkt krytyczny

  • Zarówno napoje słodzone cukrem, jak i sztucznymi słodzikami zwiększają ryzyko chorób wątroby

Toń morska w jurze i w kredzie. Arch. Macieja Pindakiewicza

Ryby zdetronizowały głowonogi i zdominowały oceany na przełomie kredy i jury

Morza w okresie jurajskim nie przypominały tych dzisiejszych, ponieważ wtedy dominowały głowonogi, których najbliżsi dzisiejsi krewniacy to kałamarnice i mątwy. Zmiana nastąpiła na przełomie jury i kredy, kiedy to ryby zaczęły przejmować oceany – wykazały badania paleontologów m.in. z PAN.

newsletter

Zapraszamy do zapisania się do naszego newslettera