Na medale mieli szanse autorzy nowatorskich prac licencjackich lub inżynierskich w dziedzinie chemii oraz z pogranicza chemii i biologii lub fizyki. Patronat honorowy nad konkursem "Złoty Medal Chemii" sprawuje prof. Maciej Żylicz - prezes Fundacji na rzecz Nauki Polskiej oraz Polskie Towarzystwo Chemiczne i Komitet Chemii Analitycznej Polskiej Akademii Nauk.

Jak zapewnił cytowany w materiale prasowym prof. Marcin Opałło, dyrektor IChF PAN, nagrodzone koncepcje mogą mieć zastosowanie w różnych sektorach przemysłowych i to zarówno w przypadku dużych przedsiębiorstw, jak i np. podmiotów typu spin-off.

Ultrazimne cząsteczki, tj. molekuły schłodzone do temperatur niższych niż 1 mK, są szeroko stosowane w chemii i fizyce. Martyna Osada z Wydziału Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego, która otrzymała Złoty Medal Chemii 2022, wykonała obliczenia ab initio dla monowodorków MH metali pierwszej i drugiej grupy układu okresowego. Jak informuje IChF PAN, jej celem było przetestowanie wybranego schematu obliczeniowego (uwzględniającego wiele poprawek) i wyznaczenie wielkości istotnych z punktu widzenia ultrazimnej chemii i fizyki. "Najważniejszymi wynikami pracy są stałe spektroskopowe oraz czynniki Francka-Condona, które charakteryzują monowodorki drugiej grupy (BeH, MgH, CaH, SrH, BaH) jako molekuły świetnie nadające się do efektywnego chłodzenia laserowego" - czytamy w komunikacie Instytutu. Zwycięska praca pt. "Accurate ab initio calculations for alkali and alkaline-earth monohydrides" została napisana pod kierunkiem dra hab. Michała Tomzy.

Srebrny Medal Chemii zdobyła Zofia Dziekan, również z Wydziału Fizyki UW. Przedmiotem jej badań jest inteligentny materiał, tworzony poprzez wbudowanie cząsteczek ciekłego kryształu w sieć polimerową. Po podgrzaniu zachowuje się on jak sztuczny mięsień - jego sposób odkształcenia można zaprojektować zmieniając ułożenie molekuł, z których się składa. Wyniki opublikowane w pracy umożliwiają opracowywanie ciekłokrystalicznych mikrostruktur o niespotykanych dotąd właściwościach opto-mechanicznych. Mogą one posłużyć do stworzenia mikronarzędzi, robotów lub przestrajalnych elementów optycznych. Praca zatytułowana „3D photolitography in electro-oriented cross-linked liquid crystal polymers” została napisana pod opieką naukową dra hab. Piotra Wasylczyka oraz dr Klaudii Dradrach.

Brązowy Medal Chemii otrzymał Paweł Grzybek z Wydziału Chemicznego Politechniki Śląskiej za "Projekt aparatury przeznaczonej do perwaporacyjnego rozdzielania ciekłych układów jednorodnych". Dzięki temu urządzeniu można badać właściwości transportowe jednorodnych membran i otrzymywać ciekłe substancje chemiczne o wysokiej czystości. Perwaporacja ma duże znaczenie w przemyśle chemicznym; jest tanią metodą rozdzielania i oczyszczania związków chemicznych. Nagrodzona praca została napisana pod opieką naukową dr hab. inż. Gabrieli Dudek.

Wyróżnienia konkursowe otrzymali: Adrian Drozdowski i Katarzyna Mądry z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Marcel Jakubowski z Politechniki Poznańskiej oraz Anastasiia Hrunyk z Politechniki Warszawskiej.

Fundatorem nagród jest firma DuPont. Na laureata Złotego Medalu Chemii czekała nagroda pieniężna w wysokości 10 tys. złotych. Zdobywca Srebrnego Medalu otrzymał nagrodę 5 tys. złotych, a Brązowego – 2,5 tys. złotych. Oprócz nagród głównych przyznane zostały także cztery wyróżnienia konkursowe o wartości 1 tys. złotych i trzy wyróżnienia specjalne firmy DuPont o wartości 2 tys. złotych. Wyróżnienia specjalne trafiły do: Pawła Grzybka z Politechniki Śląskiej (zdobywcy trzeciego miejsca), Julii Moszczyńskiej oraz Katarzyny Pianki z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.

W 12. edycji konkursu zgłoszone zostały 43 prace z 11 jednostek akademickich; do finału zakwalifikowało się 15 uczestników. Kryteria, którymi kierowało się jury to: wartość naukowa pracy, dorobek publikacyjny autora, znaczenie praktyczne otrzymanych rezultatów, wykorzystanie nowoczesnych metod analitycznych oraz samodzielność prowadzenia badań.

Wszyscy finaliści konkursu mogą odbyć staż naukowy w Instytucie Chemii Fizycznej PAN i prowadzić bezpłatnie badania w jego laboratoriach. Ogłoszenie końcowych wyników konkursu oraz uroczyste wręczenie nagród odbyło się 13 grudnia 2022 w siedzibie firmy DuPont.

Szczegóły dotyczące tegorocznej edycji konkursu, w tym jego harmonogram i regulamin dostępne są na stronie internetowej http://www.zlotymedalchemii.pl/

PAP - Nauka w Polsce

kol/ ekr/