Narodowe Muzeum Techniki wyraża głośny sprzeciw wobec rosyjskiej agresji na Ukrainę.

"W tym trudnym czasie uważamy, że bardzo ważne jest popularyzowanie ukraińskiego dorobku kultury i nauki. Warto poznawać ukraińskich uczonych, techników, inżynierów – wielkich wynalazców i odkrywców" - podano.

W związku z tym NMT będzie zamieszczać sylwetki wybitnych ukraińskich naukowców. Dziś przybliża postać metaloznawcy – Iwana Feszczenko Czopiwskiego, który poświęcił życie sprawie ukraińskiej i polskiej, a zmarł z wycieńczenia w sowieckim łagrze.

Jak przypomniano, urodził się 20 stycznia 1884 r w Cudnowie na Wołyniu. Po ukończeniu gimnazjum klasycznego w Żytomierzu rozpoczął studia w Kijowskim Instytucie Politechnicznym, w 1908 r. uzyskał tytuł inżyniera metalurga. Po otrzymaniu stypendium państwowego rozwijał swoje badania w Technische Hochschule we Wrocławiu. Po wybuchu wojny powrócił do Kijowa, w 1917 r. zaangażował się w działalność polityczną w Ukraińskiej Partii Socjalistów-Federalistów, zajmował stanowiska ministerialne i aktywnie działał na rzecz niezależności Ukrainy. Pod koniec 1920 r. wyemigrował do Polski i został przewodniczącym rządu emigracyjnego w Tarnowie. W 1922 r. powrócił do pracy badawczej, początkowo na Politechnice Warszawskiej, gdzie w 1927 r. obronił pracę doktorską, a następnie na Akademii Górniczej w Krakowie, na której uzyskał habilitację, a w 1936 r. stanowisko profesora tytularnego. W 1928 r. otrzymał obywatelstwo polskie, a 5 lat później Złoty Krzyż Zasługi za działalność na rzecz przemysłu obronnego. Zawodowo był związany z Państwowymi Wytwórniami Uzbrojenia, Hutą Pokój w Rudzie Śląskiej i Hutą Baildon w Katowicach.

Tematyka badawcza Iwana Feszczenki-Czopiwskiego obejmowała blachy kotłowe, stale sprężynowe, narzędziowe i szybkotnące. Ponadto uczestniczył w badaniach i opracowaniu procesu technologicznego wytwarzania stali pancernych oraz szyn kolejowych. Był autorem ponad 130 publikacji, jego najwybitniejszym dziełem było trzytomowe "Metaloznawstwo", którego egzemplarz znajduje się z zbiorach Biblioteki NMT.

Po wybuchu II wojny światowej został aresztowany w ramach Sonderaktion Krakau. Z uwagi na narodowość ukraińską został zwolniony i kontynuował prace w Hucie Baildon, w 1944 r. ponownie zatrzymany za pomoc przymusowym robotnikom. Po wkroczeniu do Katowic armii sowieckiej trafił w ręce NKWD. Trybunał wojskowy skazał go na 10 lat łagru i 5 lat zesłania za zdradę ojczyzny. Zmarł z wycieńczenia 2 września 1949 r. w łagrze Abeź w Republice Komi w ZSRR. W okresie swojej pracy w Polsce utrzymywał stałe kontakty z Ukrainą, będąc członkiem Towarzystwa Naukowego im. Tarasa Szewczenki, a także współzałożycielem Ukraińskiego Towarzystwa Technicznego we Lwowie.

NMT będzie publikować kolejne sylwetki ukraińskich uczonych, wynalazców i inżynierów. (PAP)

oloz/ dki/