W VI wieku przynajmniej część Italii dotknęły ulewne deszcze i powodzie. W tym czasie w żywotach świętych zaczęły się pojawiać doniesienia o "cudach wodnych", w których święci ściągają lub zatrzymują gwałtowne deszcze, burze i powodzie - pokazują badacze w "Climatic Change". To potwierdzenie istnienia zmian klimatycznych, ale także świadectwo wpływu tych zmian na przemiany społeczne i kulturowe - interpretują.
Międzynarodowy zespół naukowców z udziałem Polaków przeprowadził interdyscyplinarne badania zmian klimatycznych zachodzących w VI wieku na terenie dzisiejszych północnych Włoch. Rezultaty badań opisane w czasopiśmie „Climatic Change” wskazują, że teren ten był obszarem zwiększonych opadów i powodzi, które w konsekwencji wpływały na dynamikę przemian społecznych i kulturowych.
Autorem korespondencyjnym badań jest historyk dr hab. Adam Izdebski z UJ. W badaniach brał też udział dr hab. Robert Wiśniewski z Wydziału Historii UW. Badania podsumowano w komunikacie na stronie UW.
W pracach badawczych wykorzystano metody paleoklimatyczne i analizę źródeł historycznych. "Punktem wyjścia były badania próbek nacieków jaskiniowych z jaskini Renella, znajdującej się w Alpach Apuańskich, w północnej Toskanii, niedaleko Pizy. We wnętrzu stalagmitu badacze zauważyli warstwy odkładające się przez wieki w wyniku naciekania. Okazuje się, że w VI wieku przynajmniej część Italii stała się obszarem dotkniętym ulewnymi deszczami i powodziami" - czytamy w komunikacie UW.
Naukowcy odkryli, że obszar północnej i centralnej Italii w VI wieku wyróżniał się wyjątkowym poziomem wilgotności, który był związany z długotrwałą fazą Oscylacji Północnoatlantyckiej, czyli zmniejszoną różnicą ciśnień między Wyżem Azorskim a Niżem Islandzkim. Dzięki takiemu układowi ciśnienia atmosferycznego na tereny te docierała duża ilość wilgotnych mas powietrza znad północnego Atlantyku, doprowadzając do potężnych opadów i powodzi.
Międzynarodowy zespół skonfrontował dane fizyczne świadczące o zwiększonych opadach z przekazami historycznymi, zawartymi w powstałych wtedy dziełach pisanych. Naukowcy porównali literaturę hagiograficzną z VI-wiecznej Italii z innymi przykładami tego rodzaju piśmiennictwa. "Badacze odnaleźli w pismach pochodzących z Italii wiele opisów tzw. cudów wodnych, w których święci ściągają lub zatrzymują gwałtowne deszcze, burze i powodzie. We wcześniejszej i późniejszej literaturze hagiograficznej, a także w powstałych w tym samym czasie pismach na trenie dzisiejszej Francji, opowieści o cudach wodnych były prawie nieobecne" - napisano w komunikacie UW.
To wyjątkowe zainteresowanie twórców pism późnej starożytności zjawiskami hydroklimatycznymi, badacze interpretują nie tylko jako potwierdzenie istnienia zmian klimatycznych, ale także jako świadectwo wpływu tych zmian na przemiany społeczne i kulturowe ludności zamieszkującej te tereny. Naukowcy łączą zachodzące wtedy zjawiska klimatyczne z przyjęciem przez biskupów pod koniec VI wieku roli lokalnych przywódców, a także z rozwojem kultu świętych „posiadających władzę” nad żywiołem wody - podaje UW.
"W VI wieku przynajmniej część Italii stała się obszarem ulewnych deszczów i powodzi. Tę wiedzę zawdzięczamy zaangażowanym w projekt geochemikom, geologom i klimatologom. Historycy pokazali natomiast, jak mieszkańcy północnych i centralnych terenów dzisiejszych Włoch próbowali radzić sobie z tą zmianą na poziomie religijnym i jednocześnie wykorzystać ją do promowania nowych autorytetów" – podsumowuje cytowany na stronie UW dr hab. Robert Wiśniewski.
Dr hab. Adam Izdebski jest też współautorem innej pracy, w której badano zależności między zmianami klimatu a zmianami społecznymi. Wyniki tych badań - opublikowane w marcu w "Nature", pokazują, jak ludzie potrafili być odporni na niedogodności związane z historycznymi wahaniami klimatu. Badania te dają nam też lekcję na przyszłość - ze zmianami klimatu można sobie poradzić, ale wymaga to działań - komentują autorzy.
PAP - Nauka w Polsce
lt/ ekr/
