Dioscuri to inicjatywa Towarzystwa Maxa Plancka (MPG), niezależnej niemieckiej instytucji naukowo-badawczej, mająca na celu utworzenie Centrów Doskonałości Naukowej w Europie Środkowej i Wschodniej. Celem tej inicjatywy jest wsparcie wybitnych naukowców, chcących prowadzić badania w tym regionie. Każde nowo powołane Centrum będzie współpracowało z partnerem niemieckim, a finansowanie zapewni Narodowe Centrum Nauki dzięki środkom pochodzącym z Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego RP oraz Ministerstwa Edukacji i Badań Naukowych Republiki Federalnej Niemiec.

Pierwszy konkurs na Centra Dioscuri w Polsce rozstrzygnięto w 2018 roku. Wybrano w nim dwie jednostki, wyłonione spośród 45 zgłoszeń z całego świata. Obie powstały przy Instytucie Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN w Warszawie. We wtorek nastąpiło ich oficjalne otwarcie.

"Sukces i przyszłość Centrów Doskonałości Naukowej Dioscuri będą zależały od bliskiej współpracy obydwu krajów zaangażowanych w ten program: Polski i Niemiec. (...) Centra te należą do najbardziej wyrafinowanych, zaawansowanych form bilateralnej współpracy naukowej na świecie" – powiedział podczas uroczystości otwarcia wicepremier, minister nauki i szkolnictwa wyższego Jarosław Gowin.

Jedno z dwóch centrów - Centrum Doskonałości w zakresie Ewolucyjnej i Funkcjonalnej Genomiki Astrocytów (Center for Chromatin Biology and Epigenesitcs) - będzie prowadziła dr Aleksandra Pekowska. Do Warszawy przyjechała z jednego z Narodowych Instytutów Zdrowia (National Institutes of Health) w Stanach Zjednoczonych. W najbliższych latach w Polsce będzie prowadziła badania w zakresie ewolucyjnej i funkcjonalnej genomiki astrocytów tj. specyficznych komórek w tkance nerwowej. Jako niemiecki partner naukowy będzie ją w tym wspierał Martin Vingron z Instytutu Genetyki Molekularnej im. Maxa Plancka w Berlinie.

Drugie Centrum Dioscuri (Center for Metabolic Diseases) zajmie się wyjaśnieniem szlaków sygnałowych odgrywających rolę w chorobach metabolicznych. Kierowane będzie przez dr. Grzegorza Sumarę, który dotychczas prowadził nad nimi badania w Centrum Biomedycyny Eksperymentalnej im. Rudolfa Virchowa na Uniwersytecie w Würzburgu. Tam miał już okazję współpracować ze swoim przyszłym partnerem naukowym, Martinem Eilersem.

Laureaci i liderzy centrów przyznali, że są ciekawi pracy w Polsce i nie mają specjalnych obaw związanych z powrotem do kraju po kilkunastu latach pracy poza nim. "Nie sądzę by Instytut Nenckiego różnił się specjalnie od innych, znaczących instytucji w Europie, więc nie spodziewam się problemów" – zaznaczył dr Sumara.

Porozumienie między MPG a Narodowym Centrum Nauki w sprawie utworzenia sieci Dioscuri zostało podpisane w lipcu 2017 r. w Krakowie. W Polsce w najbliższych latach planowane jest utworzenie do dziesięciu centrów doskonałości, każde otrzyma finansowanie w wysokości do 1,5 mln euro na pięć lat, z możliwością przedłużenia o kolejnych pięć, po pozytywnej ewaluacji przeprowadzonej przez zewnętrznych ekspertów. Przez ten okres każdy zespół badawczy ma co roku do dyspozycji po 300 tys. euro. Program prowadzony w Polsce jest zarządzany wspólnie przez Towarzystwo Maxa Plancka i Narodowe Centrum Nauki.

Anja Karliczek, federalna minister edukacji i badań naukowych zaznaczyła podczas uroczystości otwarcia, że Centra Dioscuri to krok, który ma uzupełniać istniejące nadal na terenie Unii Europejskiej luki w sferze badań i innowacji. "Naszym celem musi być zapewnienie równie dobrych i atrakcyjnych dla młodych naukowców warunków do pracy we wszystkich krajach europejskich” – mówiła Karliczek. 

PAP - Nauka w Polsce

ekr/ zan/