Od czasu pojawienia się plastiku na początku XX wieku, odpady i zanieczyszczenia z tworzyw stały się globalnym problemem – zwracają uwagę eksperci z Uniwersytetu Kiusiu. Jednocześnie plastiki rozpadają się na mniejsze kawałki, aż do tzw. mikroplastiku, osiągając rozmiar poniżej 5 mm.

„Kiedy te mikroplastiki ulegają dalszej degradacji do cząstek o wielkości 10−300 mikrometrów, nazywamy je małymi mikroplastikami. Wielu badaczy bada rozmieszczenie i ruch mikroplastików w oceanie. Jednakże, gdy osiągają ten rozmiar, stają się trudniejsze do zebrania i analizy” – zaznacza prof. Atsuhiko Isobe, autor badania przedstawionego w periodyku „Environmental Science & Technology”.

„Nie istniał dotąd żaden standaryzowany protokół do oceny obecności małych mikroplastików w oceanie, który minimalizowałby zanieczyszczenie, utratę cząstek i potencjalną fragmentację” – mówi.

Badacze wyjaśniają, że większość mikroplastików oceanicznych jest wykonana z polietylenu i polipropylenu. Materiały te są mniej gęste niż woda morska, więc unoszą się w pobliżu powierzchni.

Jednak, z czasem, algi, bakterie i inne organizmy morskie przyczepiają się do nich, co skutkuje zwiększeniem ciężaru opadaniem cząstek w kierunku dna.

Dotąd, w badaniach, w których zbierano małe mikroplastiki z oceanu, wykorzystywano holowane sieci lub pompowanie wody oceanicznej pobieranej z różnych głębokości. Niestety techniki te były niedokładne i wciąż brakowało szczegółowego obrazu rozmieszczenia małych mikroplastików na różnych głębokościach.

„Aby uzyskać wyraźniejszy obraz, opracowaliśmy protokół, który polegał na poborze wody morskiej z 12 warstw oceanu (od 0 do 1000 m) w 4 regionach Północnego Pacyfiku. Nasza metoda wymagała zaledwie około 50 litrów wody morskiej, co jest wartością o jeden do dwóch rzędów wielkości mniejszą niż w przypadku konwencjonalnego pobierania próbek za pomocą pomp” – zaznacza prof. Isobe.

Badania wykazały, że małe mikroplastiki docierają do głębin morskich za pomocą dwóch odrębnych mechanizmów: dryfowania i tonięcia.

W pierwszym mechanizmie małe cząstki osiągają neutralną pływalność, następnie dryfują w obszarze oceanu, gdzie gęstość wody wynosi od 1023 do 1025 kilogramów na metr sześcienny, na głębokości około 100 do 300 metrów.

W tej warstwie będą dryfować przez okres ok. od 20 do 40 lat – twierdzą naukowcy.

Inną drogą, którą małe mikroplastiki docierają do głębin morskich, jest zwiększanie ich gęstości poprzez wspomniane wcześniej obrastanie mikroskopijnymi organizmami - powoduje ono zwiększenie ich ciężaru.

Zespół zaobserwował przy tym, że stężenie małych mikroplastików dryfujących w oceanie wahało się od tysiąca do 10 tys. cząstek na metr sześcienny wody.

„W przyszłości chcemy zebrać więcej danych, aby wyjaśnić, jak szeroko mikroplastiki są rozmieszczone w całym oceanie. Zamierzamy również zbadać ich wpływ na środowisko morskie. Zrozumienie wpływu mikroplastików na środowisko będzie wymagało więcej czasu, ale nasze odkrycia pokazują, że ocean ulega nieodwracalnemu zanieczyszczeniu i wymaga pilnych środków zaradczych” – mówi dr Isobe.

Marek Matacz (PAP)

mat/ agt/