- Jest to kluczowa część projektu, zawierająca ponad 200 stron szczegółowego opisu działań, które mają posłużyć do przygotowania pełnej dokumentacji. Metodyka badań jest jak instrukcja, która wyznacza, co i w jakiej kolejności należy robić. To zbiór zasad i procedur, określający, jak prowadzić badania, aby uzyskać rzetelny wynik – powiedział prof. Krzysztof Kukuła z UR, który kieruje zespołem badawczym.

Przygotowaniem dokumentów dla 13 obszarów chronionego krajobrazu (OCHK) zajmuje się 15-osobowy zespół naukowców. Pracują na zlecenie urzędu marszałkowskiego, który otrzymał na ten projekt dofinasowanie z Funduszy Europejskich. Dokumentacja będzie kosztowała prawie 4 mln złotych i ma być gotowa do końca 2027 roku.

Obszary chronionego krajobrazu znajdują się na terenie 99 podkarpackich gmin i zajmują prawie 470 tys. hektarów powierzchni. Są to tereny o zróżnicowanych ekosystemach, cenne ze względu na ich walory turystyczne, ale pełnią ważną funkcję korytarzy ekologicznych czyli dróg przemieszczania się roślin i zwierząt pomiędzy siedliskami, umożliwiając im tym samym przetrwanie, pomimo niekorzystnych zmian w środowisku. Mogą to być np. doliny rzek, kompleksy leśne, ciągi wzgórz czy torfowiska.

Naukowcy z UR opiszą środowisko na obszarze o powierzchni blisko 0,5 mln hektarów. Żeby zrobić to precyzyjnie podzielą prace na mniejsze, tematyczne bloki i kilka poziomów analitycznych.

- Ten olbrzymi teren badań podzieliliśmy na kwadraty o boku 1 x 1 km. W rezultacie został on pokryty siatką składającą się z prawie 7,5 tysiąca oczek – wyjaśnia prof. Krzysztof Kukuła. W każdym takim kwadracie naukowcy będą oceniać różne elementy, np. potencjał środowiska pod kątem m.in. występowania dużych ssaków albo cennych gatunków roślin, potencjał turystyczny czy rekreacyjny, a także krajobrazowy.

Zgodnie z przygotowaną metodyką dla każdego obszaru chronionego krajobrazu sporządzone zostaną mapy tematyczne w formie cyfrowej. Podstawą ich przygotowania będzie system informacji geograficznej (GIS).

- Opracowana metodyka oceny obszarów chronionego krajobrazu pozwoli przygotować dokument zawierający szereg warstw tematycznych, który pokaże wartość przyrodniczą i krajobrazową Podkarpacia, wskaże cenne ekosystemy, wyróżniające się krajobrazy oraz tereny o największym potencjale turystycznym i rekreacyjnym, a także zidentyfikuje zagrożenia dla korytarzy ekologicznych – tłumaczy Andrzej Kulig, dyrektor Departamentu Ochrony Środowiska Urzędzie Marszałkowskim Województwa Podkarpackiego (UMWP)

Do opracowania dokumentu potrzebne będą tysiące danych. - Dlatego, obok analiz opartych na technikach GIS, ważną rolę w naszych pracach odgrywać będzie sztuczna inteligencja (AI), która zostanie wykorzystana do automatyzacji analiz, uczenia maszynowego i przetwarzania zebranych zbiorów danych – dodał prof. Kukuła.

Końcowym wynikiem analiz będą syntetyczne opracowania waloryzacji obszarów chronionego krajobrazu wraz z rekomendacjami ochrony.

Opracowanie dokładnie określi stan zachowania walorów przyrodniczych, krajobrazowych i kulturowych tych terenów, a dzięki termu pozwoli wyłonić tereny dla nas najcenniejsze, co jest ważne zarówno dla ich ochrony, jak i rozwoju regionu w obszarze turystyki – podkreśliła Magdalena Radecka – Gibała, kierownik oddziału ds. ochrony bioróżnorodności, przyrody i krajobrazu w UMWP.

- Tereny cenne przyrodniczo to nasz wielki potencjał, w oparciu o który chcemy rozwijać region. A do tego potrzebujemy nowoczesnych narzędzi planistycznych, takich jak dokumentacja dla OCHK-ów – podsumowała Anna Huk, członek zarządu województwa. (PAP)

Nauka w Polsce

al/ zan/