Za przyjęciem nowelizacji ustaw Prawo oświatowe, ustawy o systemie informacji oświatowej i ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce oraz niektórych innych ustaw zagłosowało 256 posłów, 181 było przeciw, nikt nie wstrzymał się od głosu.

Z zapisów przygotowanej przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego (MNiSW)noweli wynika, że postać elektroniczna będzie podstawową i obligatoryjną postacią dyplomów ukończenia studiów, dyplomów doktorskich i habilitacyjnych.

Repozytorium takich dyplomów będzie częścią zintegrowanego systemu informacji o szkolnictwie wyższym i nauce POL-on. E-dyplom będzie rejestrowany w ogólnopolskim repozytorium i opatrzony kwalifikowaną pieczęcią elektroniczną.

Uchwalone przepisy umożliwiają też integrację informacji o e-dyplomach z aplikacją mObywatel. Dzięki temu docelowo każdy nowy absolwent uczelni będzie miał dostęp do swojego dyplomu z poziomu tej aplikacji. A pracodawcy będą mieli dzięki repozytorium szybkie narzędzia weryfikacji prawdziwość informacji o dyplomie pracowników.

Ustawa przesuwa termin uruchomienia repozytorium na 30 czerwca 2026 r. Z kolei obowiązek uczelni dotyczący wydawania dyplomów w postaci elektronicznej zostanie odroczony do 1 stycznia 2027 r. Przewidziany będzie też okres przejściowy – gotowe na to podmioty mogą wydawać e-dyplomy od 1 lipca 2026 i do 1 stycznia 2027 r. dyplomy będą mogły być tam wydawane równolegle w formie papierowej i elektronicznej.

Przepisy z 2023 r. zobowiązały uczelnie do wprowadzenia e-dyplomów od 1 stycznia 2026 r. Rząd uznał jednak, że terminy te należy urealnić, aby cyfrowa postać dyplomu wprowadzona była w sposób bezpieczny dla uczelni i absolwentów. Uczelnie oraz OPI-PIB – instytucja odpowiedzialna za budowę repozytorium dyplomów – dostały więc więcej czasu na dostosowanie systemów i przeszkolenie personelu, by dyplomy mogły być wydawane w całej Polsce.

Podczas sejmowej dyskusji nad ustawą, poseł Marek Wesoły przedstawiając stanowisko klubu PiS, wskazał, że ustawa ta oznacza odejście od kluczowych rozwiązań cyfryzacyjnych wprowadzonych ustawą z sierpnia 2023 roku. Jak mówił, tamta ustawa „tworzyła spójny jednolity model elektronicznego dyplomu oparty na państwowym standardzie”, a nowy projekt tę spójność niszczy. Nowela usuwa bowiem przepisy dotyczące Portalu Edukacji i Nauki.

Wesoły ocenił, że ustawa rozbija jednolity system na szereg odrębnych skomplikowanych procesorów dotyczących różnych rodzajów dyplomów - od studiów po habilitację. - Zamiast jednego mechanizmu mamy labirynt regulacyjny - powiedział. W jego ocenie skutkiem przyjętej ustawy będzie wzrost kosztów po stronie uczelni. Wyraził też niepokój, że zgodnie z nowymi przepisami student, jeśli chce otrzymać dyplom w wersji papierowej, musi złożyć o to wniosek przez zakończeniem studiów. Według niego to niepotrzebna regulacja.

Wiceminister nauki Maria Mrówczyńska wyjaśniła, że absolwent zawsze będzie mógł uzyskać z repozytorium dyplom, a wydruk pdf z repozytorium będzie legalnym potwierdzeniem ukończenia studiów. Taki dyplom będzie weryfikował ukończenie studiów, stopień doktora czy stopień doktora habilitowanego.

Zapewniła, że ogólnopolskie repozytorium prowadzone przez OPI-PIB będzie bezpieczniejszą bazą danych niż obecne bazy tego typu. I dodała, że wzór dyplomów będzie ujednolicony pomiędzy uczelniami.

Mrówczyńska przypomniała, że w repozytorium będą się znajdowały dyplomy osób, które skończą studia po 1 stycznia 2027 r. (a w przypadku uczelni, które wdrożą system szybciej - po 1 lipca 2026), nie będą więc tam udostępniane dyplomy osób, które skończyły studia wcześniej - np. 20 czy 30 lat temu.

Tworzone przez OPI-PIB repozytorium jest finansowane z KPO na kwotę ponad 33 mln zł. Zdaniem ministerstwa nauki pojawienie się e-dyplomu ułatwi weryfikację autentyczności dyplomu, zminimalizuje ryzyko fałszerstwa, skróci czas obsługi absolwentów i uprości procedury. (PAP)

Nauka w Polsce

lt/ abu/ agt/