Kamica moczowa to obecność w układzie moczowym złogów, potocznie nazywanych kamieniami moczowymi. Kamienie te powstają, gdy krystalizują substancje zawarte w moczu. Prawie u 80 proc. chorych są one zbudowane ze szczawianu lub fosforanu wapnia, rzadziej z kwasu moczowego czy fosforanu magnezowo-amonowego (tzw. struwitu).

Najczęściej występuje kamica nerkowa - złogi znajdują się wówczas w kielichach i miedniczce nerkowej. Typowym objawem kamicy nerkowej jest kolka nerkowa - nagły, bardzo silny ból w okolicy lędźwiowej, spowodowany utkwieniem kamienia w moczowodzie. W przypadku drobnych złogów wystarcza leczenie zachowawcze, przy większych potrzebna jest interwencja urologiczna – rozbicie kamienia i usunięcie jego resztek, a w trudnych przypadkach nawet operacja chirurgiczna.

Do rozbijania kamieni najczęściej używany jest wprowadzany przez cewkę moczową endoskop ze światłowodem doprowadzającym światło lasera, które rozbija kamień. Można też zastosować zewnętrzne źródło fal uderzeniowych, które skupiają się na kamieniu, powodując jego rozerwanie.

Tak czy inaczej, zamiast większego kamienia pozostaje wiele różnej wielkości odłamków, które następnie trzeba usuwać drucianym koszyczkiem wprowadzanym przez cewkę moczową. Problem w tym, że wielokrotne usuwanie może spowodować uszkodzenie tkanek. W około 40 proc. przypadków fragmenty kamieni pozostają – zwłaszcza te najmniejsze, których koszyczek nie wychwyci. Takie fragmenty mogą sprzyjać zakażeniom, a także stać się ośrodkami krystalizacji - powstają wówczas kolejne kamienie.

Joseph Liao ze Stanford University (USA) wraz ze swoimi współpracownikami opracował żel magnetyczny, który pokrywa fragmenty kamieni nerkowych; dodatkowym elementem jest drut magnetyczny, którego naukowcy użyli do wychwytywania fragmentów w warunkach laboratoryjnych.

Kolejnym etapem były testy na czterech świniach. Do ich nerek wprowadzone zostały dziesiątki fragmentów ludzkich kamieni nerkowych, a następnie wstrzyknięto tam żel magnetyczny.

Używając wprowadzonego przez cewkę moczową drutu magnetycznego, naukowcy byli w stanie usunąć wiele fragmentów kamienia jednocześnie, a nie tylko jeden na raz, jak to najczęściej bywa w przypadku metody z drucianym koszyczkiem.

Usuwanie wielu fragmentów na raz powinno powodować mniejsze uszkodzenia tkanek niż standardowe podejście i pozwalać na większą skuteczność tego zabiegu. Zmniejszyłoby się ryzyko powstawania nowych kamieni i dalszych operacji.

U żadnej ze świń nie zaobserwowano skutków ubocznych stosowania żelu, co potwierdza, że nie jest on toksyczny ani nie szkodzi w żaden inny sposób i jest bez problemu wydalany. Po dopracowaniu metody w dalszych badaniach na świniach zespół ma nadzieję przetestować ją u ludzi mniej więcej za rok.

Paweł Wernicki (PAP)

pmw/ bar/