Paracetamol (w USA i Kanadzie znany pod nazwą acetaminofen) jest jednym z najczęściej stosowanych leków przeciwbólowych i przeciwgorączkowych bez recepty. Dotyczy to również kobiet w ciąży: stosuje go ponad połowa ciężarnych na całym świecie - przypomnieli autorzy artykułu. Dotychczas był on uważany za najbezpieczniejszą opcję stosowaną w łagodzeniu bólów głowy, innych dolegliwości bólowych oraz w zbijaniu gorączki. Najnowsze badanie podważa to przekonanie i zwraca uwagę na potrzebę zachowania ostrożności oraz prowadzenia dalszych prac nad tym zagadnieniem.

Naukowcy z Icahn School of Medicine at Mount Sinai w Nowym Jorku, University of California w Los Angeles, University of Massachusetts Lowell oraz Harvard University w Bostonie przeprowadzili analizę wyników 46 badań, którymi objęto ponad 100 tys. osób z różnych krajów. Zastosowali przy tym nowoczesną metodologię Navigation Guide Systematic Review, która pozwala ocenić ryzyko błędu systematycznego w każdym badaniu, jak np. wybiórcze raportowanie wyników lub niekompletność danych, a także siłę dowodów naukowych i jakość badań, zarówno indywidualnie, jak i zbiorczo. Jest ona złotym standardem w ocenie zależności miedzy czynnikami środowiskowymi a wskaźnikami zdrowia ludzi.

Okazało się, że 27 badań wskazywało na istnienie zależności między zażywaniem paracetamolu podczas ciąży a ryzykiem występowania u potomstwa zaburzeń neurorozwojowych. - Zaobserwowaliśmy, że lepszej jakości badania naukowe z większym prawdopodobieństwem wskazują na związek pomiędzy ekspozycją w życiu prenatalnym na paracetamol a podwyższonym ryzykiem autyzmu i ADHD – skomentował współautor pracy dr Diddier Prada z Icahn School of Medicine at Mount Sinai.

Jak dodał, ze względu na powszechne stosowanie tego leku, nawet niewielki wzrost ryzyka może mieć poważne konsekwencje dla zdrowia publicznego.

Autorzy artykułu (https://ehjournal.biomedcentral.com/articles/10.1186/s12940-025-01208-0c) przypomnieli, że paracetamol przechodzi przez łożysko i może wywoływać w organizmie płodu stres oksydacyjny (związany z nadmiarem wolnych rodników), zaburzać gospodarkę hormonalną i powodować zmiany epigenetyczne, które zakłócają rozwój mózgu płodu.

Badacze podkreślili, że choć ich wyniki nie dowodzą, iż paracetamol bezpośrednio powoduje zaburzenia neurorozwojowe u potomstwa, to mogą rodzić obawy dotyczące obecnych praktyk medycznych. Jest to istotne m.in. dlatego, że na całym świecie rośnie liczba osób, u których diagnozuje się zaburzenia ze spektrum autyzmu czy ADHD.

Dlatego naukowcy zaapelowali o ostrożne, ograniczone w czasie i pod nadzorem lekarza stosowanie paracetamolu przez ciężarne. W ich ocenie potrzebna jest również aktualizacja wytycznych klinicznych w celu lepszego oszacowania korzyści i ryzyka stosowania paracetamolu przez kobiety spodziewające się dziecka oraz o dalsze badania, które pomogą zweryfikować zaobserwowaną zależność, jak również ustalić bezpieczniejsze alternatywy w leczeniu bólu i gorączki u ciężarnych.

- Kobiety w ciąży nie powinny przerywać przyjmowania leków bez konsultacji z lekarzem. Nieleczony ból lub gorączka również mogą zaszkodzić dziecku – podkreślił dr Prada. Dodał, że ważne jest jednak omówienie z pracownikiem służby zdrowia najbezpieczniejszego rozwiązania i rozważenia, w miarę możliwości, opcji niefarmakologicznych. (PAP)

jjj/ zan/