Prezydent RP nadaje tytuły profesorskie pracownikom nauki i sztuki oraz nauczycielom akademickim w oparciu o wniosek Rady Doskonałości Naukowej. W informacji podsumowującej 10 lat prezydentury Andrzeja Dudy na jego oficjalnej stronie przypomniano, że podczas dwóch kadencji Andrzeja Dudy odbyło się 69 uroczystości, podczas których nominacje odebrało łącznie 6169 profesorów.

Kilku naukowców, którym Andrzej Duda zamierzał wręczyć nominacje, odmówiło ich przyjęcia z jego rąk.

Był wśród nich prof. Marcin Matczak, prawnik z Uniwersytetu Warszawskiego, który regularnie za rządów Zjednoczonej Prawicy krytycznie wypowiadał się m.in. na temat reformy wymiaru sprawiedliwości w Polsce. Oficjalnie miał dostać tytuł profesorski w 2021 r. „Nawet jeśli otrzymam zaproszenie na uroczystość wręczenia nominacji profesorskiej, nie będę mógł, niestety, jej z Pana rąk odebrać. (...) Jestem zobowiązany pozostać wierny wartościom, które są bliskie każdemu prawnikowi: wierności Konstytucji i szacunkowi dla prawa. Pana działania w ostatnich latach były, niestety, zaprzeczeniem tych wartości” – argumentował w serwisach społecznościowych.

W czerwcu 2023 r. prof. dr hab. Maciej Grzywacz, muzyk i kompozytor, były kierownik Katedry Jazzu i Muzyki Estradowej na Akademii Muzycznej w Gdańsku, poinformował na Facebooku, że prezydent Duda zaprosił go na "uroczystość wręczenia aktu nadania tytułu profesora". On także odmówił udziału w uroczystości i tak uzasadnił to w skierowanym do prezydenta liście: „Moja decyzja opiera się na przekonaniu, że jako Prezydent RP łamie Pan Konstytucję oraz przyczynia się do demontażu ustroju demokratycznego w Polsce".

Zaangażowany w obronę praworządności prof. Uniwersytetu Śląskiego i wiceszef Komitetu Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk Jacek Barcik również odmówił udziału w uroczystości w Pałacu Prezydenckim w listopadzie 2023 r. z powodu – jak napisał na swoim facebookowym profilu – „osoby piastującej najwyższy urząd w państwie”. "Nie mam ochoty ściskać pana ręki, Panie Prezydencie, bo nie wysechł z niej jeszcze brud atramentu, którym podpisywał pan sprzeczne z Konstytucją ustawy" - napisał prof. Barcik.

Z zaproszenia do sali Kolumnowej Pałacu Prezydenckiego nie skorzystał także Piotr Gronek, profesor nauk medycznych i nauk o zdrowiu z poznańskiej AWF. W marcu br. na swoim koncie na Facebooku zamieścił wpis w formie listu do Prezydenta RP. Zarzucił w nim Andrzejowi Dudzie m.in., że jest „pospolitym karierowiczem” i że „traktował Konstytucję tak, jak to robią pospolici przestępcy”. „Najbardziej chodzi mi o to, że kompulsywnie i niezłomnie ośmiesza Pan naszą Ojczyznę i podczas gdy prezydent sąsiedniego kraju z komika stał się mężem stanu i znaczącą postacią, Pan dokładnie odwrotnie” – napisał naukowiec.

Zdarzyło się też, że naukowcy czekający na nominacje z rąk prezydenta - nie otrzymali ich.

Szeroko komentowany był na przykład przypadek dr hab. Michała Bilewicza, profesora nadzwyczajnego Uniwersytetu Warszawskiego, kierownika Centrum Badań nad Uprzedzeniami UW. Jego badania dotyczą m.in. postaw antysemickich w polskim społeczeństwie, uprzedzeń i mowy nienawiści.

W styczniu 2018 r. rada Wydziału Psychologii UW rozpoczęła postępowanie o nadanie Bilewiczowi tytułu naukowego, później Centralna Komisja do spraw Stopni i Tytułów (obecnie Rada Doskonałości Naukowej) powołała pięcioro recenzentów, którzy wystawili Bilewiczowi bardzo pozytywne recenzje. 15 stycznia 2019 r. do Kancelarii Prezydenta trafił wniosek komisji o nadanie Bilewiczowi tytułu profesora.

Po latach oczekiwania na nominację dr hab. Bilewicz poskarżył się do sądu administracyjnego "na przewlekłość postępowania" Kancelarii Prezydenta w sprawie nadania mu tytułu profesora. Za Bilewiczem, jak też za socjologiem Walterem Żelaznym (który również czeka na rozpatrzenie wniosku o nadanie tytułu profesora) z Uniwersytetu w Białymstoku, wstawił się również Rzecznik Praw Obywatelskich. 15 października 2024 r. Naczelny Sąd Administracyjny przyznał mu rację w sporze z prezydentem Andrzejem Dudą, który od początku 2019 r. "blokuje uczonemu profesurę".

„Prezydent nie jest uprawniony do oceniania wniosków o tytuł profesorski – oceny takiej dokonują odrębne ciała, złożone z naukowców. Rolą Prezydenta jest zaś niezwłoczne podpisanie nominacji i wręczenie jej nowym profesorom” – napisał wówczas dr hab. Bilewicz, komentując dla PAP decyzję NSA.

W maju br., w wywiadzie dla Kanału Zero Duda tłumaczył, że jego zdaniem Bilewicz prowadzi „wątpliwie naukową działalność, po prostu działalność antypolską, oczernia Polskę i Polaków”, a proces jego kwalifikacji profesorskiej był w „ogromnym stopniu pozbawiony obiektywizmu”. Dr hab. Michał Bilewicz nominacji profesorskiej z rąk prezydenta nie otrzymał.

W środę 6 sierpnia, po 10 latach sprawowania urzędu, prezydenta Andrzeja Dudę zastąpi Karol Nawrocki.

Anna Bugajska (PAP)

abu/ zan/ lm/