- Może i nie ma konieczności przepisywania podręczników na nowo, ale na pewno trzeba zweryfikować wiele dotychczasowych interpretacji i być dużo bardziej ostrożnym w wyciąganiu wniosków. Tym bardziej, że analizy składów izotopowych aragonitowych koralowców są jednym z fundamentów paleoklimatologii i badań nad rekonstrukcją klimatu – podkreślił prof. Jarosław Stolarski z Instytutu Paleobiologii PAN, pierwszy autor publikacji na ten temat w czasopiśmie „Scientific Reports”. Publikację opracowali badacze z Instytutu Paleobiologii PAN oraz Politechniki Federalnej w Lozannie (Szwajcaria).

Chodzi o powszechne dziś, ale również przez całą erę kenozoiczną i mezozoiczną, koralowce sześciopromienne budujące szkielety z aragonitu, czyli odmiany węglanu wapna. - Jeśli szkielety takich koralowców znajdywane są z zachowaną aragonitową mineralogią, powszechnie uznawane są za niezmienione diagenetycznie (czyli nie podległe przemianom fizycznym ani chemicznym po swoim powstaniu) i zachowujące pierwotne sygnały izotopowe środowiska, w którym powstawały, pozwalające odtworzyć np. temperaturę dawnych mórz – tłumaczył badacz w rozmowie z PAP.

Dodał, że aragonit jest minerałem nietrwałym i bardzo często ulega przeobrażeniu w kalcyt, czyli w stabilną formę węglanu wapnia. W trakcie tego procesu transformacji pierwotne sygnały izotopowe, zapisane w szkielecie, ulegają zatarciu. – Dlatego, jeśli znajdujemy kalcytowe szkielety koralowców, to poza nielicznymi wyjątkami, można uznać, że są one przeobrażone. Natomiast te aragonitowe uważamy za świetnie zachowane, z pierwotnym składem izotopów – tłumaczył prof. Jarosław Stolarski.

Badacze postanowili się jednak przyjrzeć tej sprawie. Tym bardziej, że – jak mówił prof. Stolarski – niedawno radykalnie zmieniło się zrozumienie mechanizmów tworzenia szkieletu koralowców. Upraszczając – kontynuował – szkielet nie powstaje tak jak zwykły geologiczny kryształ przez „wytrącanie” węglanu wapnia, lecz przez jego budowanie z nanometrowej wielkości jednostek z dużym udziałem składników organicznych. Powoduje to, że struktura takiego biokryształu jest dużo bardziej porowata, a przenikanie doń wody jest dosyć łatwe.

Eksperyment polegał na umieszczeniu szkieletów dzisiejszych aragonitowych koralowców w specjalnym urządzeniu, gdzie w temperaturze 50 st. Celsjusza były trzymane w środowisku wodnym o zupełnie odmiennym od pierwotnej wody morskiej składzie izotopowym.

- Po tygodniu zobaczyliśmy, że choć sam szkielet pozostał całkowicie aragonitowy, to skład izotopowy radykalnie się zmienił, czyli że te izotopy z wody przeniknęły do szkieletu koralowca. Nastąpiła więc wymiana izotopowa, bez zmiany składu mineralogicznego – wskazał prof. Stolarski.

Co to oznacza dla paleontologów? - Przenieśmy ten eksperyment do życia, do realnego badania paleontologa. Wyobraźmy sobie, że znajduje on taki szkielet aragonitowy – co bierze za dobrą monetę, bo to znaczy, że jest świetnie zachowany. Odczytuje izotopy i stwierdza na tej podstawie np. że temperatura wody za życia tego koralowca wynosiła np. 50 st. C. A to może nie być prawdą, ponieważ ten koralowiec może mieć w sobie izotopy ze środowiska nie tego pierwotnego, ale tego, w którym przebywał np. przez kolejne miliony lat. Nasze wyniki pokazują więc, że trzeba być dużo bardziej ostrożnym w wyciąganiu wniosków, aby interpretacje były wiarygodne – podkreślił paleontolog.

Pytany też, czy to oznacza, że trzeba teraz podważyć wyniki wszystkich badań izotopowych z aragonitowych szkieletów koralowców oraz innych organizmów tworzących takie szkielety – zaprzeczył.

– To zależy od środowiska, w którym te skamieniałości się zachowały. Jeśli są to całkowicie nieprzepuszczalne skały typu iły, do których woda ze środowiska zewnętrznego praktycznie się nie przedostaje, to jest duża szansa, że ten sygnał izotopowy będzie pierwotny. Trzeba będzie to jednak udowodnić. Samo zachowanie aragonitowej mineralogii szkieletu nie gwarantuje jego „doskonałego stanu zachowania” – podsumował prof. Stolarski.(PAP)

Nauka w Polsce

akp/ agt/