"W 2018 r. po raz pierwszy w historii osoby w wieku powyżej 65 lat przewyższały liczebnie dzieci poniżej piątego roku życia. Badania i prognozy wyraźnie ukazują, że proces starzenia się społeczeństw będzie postępował. Analizy Światowej Organizacji Zdrowia sugerują, że wielkość segmentu osób w wieku powyżej 60 lat do roku 2050 podwoi się” - mówi prof. Agnieszka Turska-Kawa z Uniwersytetu Śląskiego. Kieruje ona badaniami „Polscy +Grey Voters+. Wpływ zmian demograficznych na rynek wyborczy w Polsce”.

"To, co się dzieje w obrębie segmentu grey voters, jest niezwykle ciekawe. Ze zmianami ilościowymi nikt dzisiaj już nie dyskutuje. Ale dla nas badaczy interesujące są towarzyszące temu zjawisku przemiany wewnątrz grupy najstarszych obywateli – w ich zachowaniach, postawach, oczekiwaniach. To swego rodzaju +nowa starość+, która staje się szczególnie widoczna, kiedy na procesy demograficzne nałożymy szybko postępujące przekształcenia w życiu społecznym i relacjach międzypokoleniowych” – dodaje badaczka.

W Polsce dochodzi do tego jeszcze kolejny aspekt. Młodzi ludzie poszukują zatrudnienia w większych miastach lub zagranicą, a takie migracje nie następują równomiernie w całym kraju. Przez to zaś między poszczególnymi regionami Polski zwiększają się różnice w tym, jaki wpływ na wyniki mają głosujący seniorzy.

“Szczególnie w słabiej rozwiniętych gospodarczo regionach Polski tempo wzrostu odsetka ludzi starszych jest wyższe niż ogółem w kraju” - zwracają uwagę badacze na stronie projektu www.greyvoters.us.edu.pl. Można się więc spodziewać, że osoby starsze będą nie tylko stanowiły coraz większy odsetek społeczeństwa, ale i w dodatku będzie wśród nich rósł odsetek aktywnych wyborców. W jednych częściach kraju ten proces będzie następował szybciej niż w innych.

„Zwiększający się segment najstarszych obywateli oraz jakościowe zmiany następujące w jego wnętrzu dają asumpt do dyskusji na temat potencjału politycznego tej grupy obywateli. Procesy te inspirują nas do postawienia wielu ważnych pytań, m.in.: W jakim kierunku zmiany demograficzne wymuszą zmiany w komunikacji politycznej? Jakie wartości będą dominowały? Jak wzrost odsetka grey voters będzie wpływał na politykę ekonomiczną państwa?” – zachęca prof. Turska-Kawa.

Ciekawe będzie również ukierunkowanie kampanii wyborczych w stronę segmentu grey voters. Naturalne bowiem wydaje się skierowanie programów do grup najliczniejszych. „Interesujące jest, w jakim kierunku obserwowane i prognozowane zmiany wpłyną na przebieg i tematykę kampanii wyborczych, oraz czy na przykład będą miały swoje oddziaływanie na reprezentantów wybieranych w wyniku wyborczych rozstrzygnięć” – zastanawia się prof. Turska-Kawa.

Na stronie projektu zwrócono uwagę, że aby rywalizacja wyborcza była stabilna i sprawiedliwa, w wyborach niezbędne jest uczestnictwo wszystkich grup demograficznych, a żadna grupa nie powinna na stałe zdominować wyborów. Naukowcy zwracają uwagę, że dynamiczne zwiększanie odsetka „grey voters” wśród ogólnej liczby wyborców “może w niedalekiej przyszłości doprowadzić do procesu delegitymizacji wyborów i wybranej w ich wyniku politycznej reprezentacji wśród pozostałej części społeczeństwa”.

Projekt „Polscy +Grey Voters+. Wpływ zmian demograficznych na rynek wyborczy w Polsce finansowany jest w ramach programu OPUS przez Narodowe Centrum Nauki (2021/41/B/HS5/00102).

Badaniami panelowymi objęto grupę 480 seniorów. Osoby te wzięły udział w pierwszej fali wywiadów już w listopadzie-grudniu 2022, kolejno w drugiej fali w listopadzie-grudniu 2023 (po wyborach parlamentarnych). Obecnie badacze przygotowują się do trzeciej, która planowana jest w maju-czerwcu 2024 (po wyborach samorządowych i w okolicach wyborów do Parlamentu Europejskiego). Ostatnia fala odbędzie się po wyborach prezydenckich w 2025 roku.

“Badanie jest wielopłaszczyznowe. Obecnie zaangażowanych jest w nie ponad 30 osób, przedstawicieli nauk politycznych, socjologii, psychologii, komunikacji, ekonomii, prawa. W ramach prowadzonego badania poszukujemy odpowiedzi na pytania o motywy wyborcze najstarszych obywateli, poszukujemy uwarunkowań ich podmiotowości politycznej, ale także diagnozie poddajemy ich oczekiwania społeczno-polityczne, poglądy i opinie wobec szeroko rozumianej polityki. Interesuje nas także jakość życia najstarszych obywateli, ich potrzeby i emocje, poczucie bezpieczeństwa, które mogą mieć istotny wpływ na kierunki podejmowanych zachowań w przestrzeni publicznej” – opisuje badaczka.

Wykonawcy projektu zwracają uwagę, że ich eksploracje wpisują się w nurt badań analizujących potencjalne źródła kryzysu systemów demokratycznych. A wśród najważniejszych takich źródeł może być właśnie "problem dekonsolidacji współczesnych demokracji, której jednym z istotnych wymiarów jest międzypokoleniowa antagonizacja grup społecznych".(Nauka w Polsce PAP)

Nauka w Polsce, Ludwika Tomala

lt/ agt/ mhr/