Wostok to największe z około 375 znanych jezior podlodowych na Antarktydzie, a zarazem największy na Ziemi zbiornik wodny nietknięty przez człowieka – szacuje się, że jest odcięte od świata od milionów lat. Ma około 250 km długości i do 50 km szerokości. Jego powierzchnia sięga 14 000 km kwadratowych, a objętość jest szacowana na 5400 km sześciennych. Zostało odkryte przez Rosjan w roku 1956, a dokładniej zbadane techniką radarową przez Brytyjczyków w latach 90. XX w. Woda w jeziorze Wostok ma średnią temperaturę minus 3 stopni Celsjusza, ale dzięki ciśnieniu warstw lodu nie zamarza. Od spodu jezioro podgrzewa zresztą ciepło geotermalne.

Naukowcy z Bowling Green State University (Ohio, USA) dokonali analizy materiału genetycznego z próbek lodu z bezpośredniego sąsiedztwa jeziora, pobranych podczas wierceń przez międzynarodowy zespół. Znaleźli ślady obecności bakterii często towarzyszących morskim mięczakom, skorupiakom, ukwiałom, pierścienicom, a nawet rybom, jak również materiał genetyczny niektórych organizmów wielokomórkowych. Część bakterii wydaje się być typowa dla gorących ekosystemów, spotykanych wokół kominów hydrotermalnych na dnie oceanu. Możliwe, że ujścia takich źródeł gorącej wody znajdują się na dnie jeziora Wostok i są źródłem energii dla tamtejszego ekosystemuu.

Nie jest jednak wykluczone, że jezioro – usytuowane 200 metrów poniżej poziomu oceanu – może mieć z nim połączenie z pośrednictwem systemu podlodowych rzek.

Jeziorami takimi jak Wostok szczególnie interesują się astrobiolodzy. Panujące w nich warunki mogą odpowiadać tym, jakie istnieją pod powierzchnią skutych lodem księżyców wielkich planet w układzie słonecznym – na przykład okrążającej Jowisza Europy czy Enceladusa, krążącego wokół Saturna. Zdaniem specjalistów są to – poza Ziemią – miejsca najlepiej nadające się do życia. (PAP)

pmw/ jjj/