Zapalenie opon mózgowych występuje u osób w każdym wieku, jednak dotyczy głównie niemowląt, małych dzieci i osób starszych. Bakteryjną postacią choroby jest meningokokowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych - w Wielkiej Brytanii odnotowuje się 1500 przypadków tej choroby rocznie. Zgon może nastąpić już po czterech godzinach od wystąpienia objawów.

Około 10 proc. dorosłych jest nosicielami dwoinki zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych (Neisseria meningitidis), która przebywa w tylnej części nosa i gardła nie dając żadnych oznak ani objawów. Jednak u niektórych osób może ona przedostać się do krwioobiegu, co bywa przyczyną stanów zagrażających życiu, w tym zapalenia opon mózgowych i posocznicy (sepsy).

„Przyjazne” bakterie Neisseria lactamica (N. lactamica) również naturalnie żyją w nosach niektórych osób. Chronią przed ciężkim zapaleniem opon mózgowych, nie dopuszczając do osiedlenia się swojej bliskiej kuzynki - N. meningitidis.

Badania zespołu profesora Roberta Reada i dr. Jaya Lavera z NIHR Southampton Biomedical Research Centre i University of Southampton są pierwszymi tego rodzaju. Naukowcy wprowadzili do nieszkodliwego typu N. lactamica gen, który pozwala zmodyfikowanym mikroorganizmom pozostać w nosie i wywołać odpowiedź immunologiczną. Następnie wprowadzili te bakterie do nosa zdrowych ochotników.

W ten sposób udało się uzyskać silną i długotrwałą odpowiedź immunologiczną przeciwko bakteriom wywołującym zapalenie opon mózgowych. Krople do nosa z N. lactamica zapobiegły osiadaniu N. meningitidis u 60 proc. uczestników.

Modyfikacja genetyczna polegała na przekazaniu N. lactamica jednego z kluczowych atutów N. meningitidis; „lepkiego” białka powierzchniowego, które przyczepia się do komórek wyściełających nos.

Oprócz wywoływania silniejszej odpowiedzi immunologicznej, zmodyfikowane bakterie dłużej utrzymały się na miejscu. Były obecne w nosie przez co najmniej 28 dni, przy czym u większości uczestników (86 proc.) nadal utrzymały się po 90 dniach, nie powodując żadnych niepożądanych objawów.

Zdaniem autorów ten sposób zapobiegania infekcjom może mieć kluczowe znaczenie w obliczu rosnącej oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe.

Teoretycznie możliwa jest ekspresja dowolnego antygenu w zastosowanych bakteriach, co oznacza, że można potencjalnie przystosować je do zwalczania wielu zakażeń, do jakich dochodzi drogą oddechową. Postęp w biologii syntetycznej sugeruje, że w niedalekiej przyszłości można będzie użyć genetycznie zmodyfikowanych bakterii nie tylko jako swego rodzaju szczepionek, ale również do produkcji i dostarczania leków.(PAP)

Autor: Paweł Wernicki

pmw/ agt/