Znawca erotetyki Andrzej Wiśniewski laureatem Narody FNP
Prof. Andrzej Wiśniewski. Fot. Magdalena Wiśniewska-Krasińska
Zajmuje się erotetyką, czyli działem logiki poświęconym pytaniom. Zna większość odpowiedzi na pytania o stawianie pytań. Jest ekspertem od wnioskowań, w których rolę konkluzji pełnią pytania. Prof. Andrzej Wiśniewski z Wydziału Psychologii i Kognitywistyki Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu otrzymał Nagrodę Fundacji na rzecz Nauki Polskiej w obszarze nauk humanistycznych.
Nagrodą Fundacji na rzecz Nauki Polskiej 2019 zostały uhonorowane osiągnięcia prof. Andrzeja Wiśniewskiego w dziedzinie logiki pytań, a zwłaszcza za opracowanie koncepcji inferencyjnej logiki pytań.
Teorie opracowane przez prof. Wiśniewskiego są już stosowane przez kolejnych badaczy m.in. do analizowania słynnego Testu Turinga, sprawdzającego, czy maszyna opanowała myślenie w sposób podobny do ludzkiego, a także w teorii dowodu, czy też w modelowaniu logicznej struktury dialogów i argumentacji. W przyszłości będzie je można zastosować w uczeniu maszynowym, rozwijaniu sztucznej inteligencji, ulepszaniu internetowych wyszukiwarek czy skutecznej analizie baz danych.
Logikę formalną w badaniach nad pytaniami zaczęto stosować pod koniec lat 50. XX wieku. W ostatnich trzech dekadach prof. Wiśniewski wniósł znaczący wkład w teorię pytań, proponując i rozwijając tzw. inferencyjną logikę erotetyczną.
Erotetyka (od greckiego erotema = pytanie) jest dziś jednym z działów logiki, który zajmuje się pytaniami jako odrębnym rodzajem zdań. Doceniona Nagrodą Fundacji na rzecz Nauki Polskiej inferencyjna logika pytań – inferencyjna logika erotetyczna (Inferential Erotetic Logic - IEL) - to idea sięgająca lat 80. XX wieku, ale została ona opracowana przez laureata w latach 90. tegoż wieku. Logika ta dostarcza formalnych narzędzi umożliwiających modelowanie zjawiska powstawania pytań w procesie badawczym. Jest to logika tzw. wnioskowań erotetycznych, czyli takich, w których rolę konkluzji pełnią pytania, natomiast przesłankami są czy to zdania oznajmujące, czy też zdania oznajmujące i pytania.
Opracowana przez prof. Wiśniewskiego tzw. minimalna semantyka erotetyczna (Minimal Erotetic Semantics – MiES) charakteryzując semantyczne relacje leżące u podstaw poprawności wnioskowań erotetycznych, umożliwia również ścisłe określenie, doprecyzowanie wielu innych pojęć dotyczących pytań, takich jak np. trafność pytania, różne rodzaje założeń pytań, typy odpowiedzi etc.
Istotnym elementem procesu badawczego jest przechodzenie od pytań głównych do pytań pomocniczych oraz od pytań pomocniczych – po uzyskaniu na nie odpowiedzi – do kolejnych pytań tego rodzaju. Logika pytań zaproponowana przez prof. Wiśniewskiego dostarcza tzw. erotetycznych scenariuszy poszukiwań. Pytanie główne jest rozkładane na pytania pomocnicze - scenariusze wskazują, jakie kolejne pytania pomocnicze należy stawiać, wobec uzyskania takich, a nie innych, odpowiedzi na wcześniejsze pytania pomocnicze.
Andrzej Wiśniewski ma 61 lat. W 1981 roku ukończył studia filozoficzne na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza (UAM) w Poznaniu. Związał się z Instytutem Filozofii UAM, gdzie w 1986 roku uzyskał stopień doktora. Dysertacja „Stawianie pytań: logika i racjonalność” zapewniła mu z kolei w 1991 roku stopień doktora habilitowanego, zaś w roku 1999 otrzymał tytuł profesora.
W 1995 roku rozpoczął pracę w Wyższej Szkole Pedagogicznej im. Tadeusza Kotarbińskiego (WSP) w Zielonej Górze. Rok później został dyrektorem Instytutu Filozofii tej placówki, a następnie - jej rektorem od 1999 do 2001 roku, kiedy to WSP połączyła
się z Politechniką Zielonogórską, tworząc Uniwersytet Zielonogórski. Z Instytutu Filozofii Uniwersytetu Zielonogórskiego przeniósł się w 2005 roku do Zakładu Logiki i Kognitywistyki UAM, którym kierował do 2007 roku. Pracuje tam obecnie.
Prof. Wiśniewski prowadził również badania w wielu ośrodkach zagranicznych, m.in.: na Uniwersytecie Kalifornijskim, w brukselskim ośrodku The Royal Flemish Academy of Belgium for Science and the Arts, w Netherlands Institute for Advanced Study in the Humanities and Social Sciences w Wassenaar czy na Uniwersytecie w Cambridge.
Otrzymał nagrodę Ministra Edukacji Narodowej, nagrodę Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Złoty Krzyż Zasługi i Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski. Był laureatem programów m.in. MISTRZ Fundacji na rzecz Nauki Polskiej oraz „Maestro” Narodowego Centrum Nauki.
Rezultaty swoich badań prof. Wiśniewski przedstawił w pięciu monografiach, z których najnowsza to "Questions, Inferences, and Scenarios" ("Pytania, wnioskowania i scenariusze", College Publications, Londyn 2013). Ponadto opublikował około 50 artykułów, z czego większość ukazała się w prestiżowych czasopismach międzynarodowych z dziedziny logiki i filozofii analitycznej.
PAP - Nauka w Polsce
kol/ ekr/
Przed dodaniem komentarza prosimy o zapoznanie z Regulaminem forum serwisu Nauka w Polsce.
