Nauka dla Społeczeństwa

28.03.2024
PL EN
05.06.2019 aktualizacja 05.06.2019

Genetyk zdradza sekrety badań nad kopalnym DNA

Autor książki pt. "Kim jesteśmy, skąd przychodzimy", genetyk David Reich, stara się odpowiedzieć na te pytania prezentując najnowsze ustalenia płynące z genetyki. To bardzo obszerna i aktualna praca, którą polecam wszystkim osobom zainteresowanym najstarszym dziejom naszego gatunku.

Jeśli śledzicie na bieżąco wieści ze świata nauki to z pewnością zwróciliście uwagę na to, że pojawia się coraz więcej artykułów, których wnioski oparte są na analizach DNA. To efekt czegoś, co autor książki "Kim jesteśmy, skąd przychodzimy" określa, jako "genomową rewolucję".

"Na tę rewolucję składa się wielka liczba odkryć, które wyłoniły się z badań nad całym genomem - całym, bowiem analizie poddawany jest pełen kod DNA, a nie tylko jego poszczególne fragmenty, takie jak mitochondrialny DNA" - pisze Reich.

Genetyk podkreśla, że przed 2009 r. dowody genetyczne w badaniach nad dziejami człowieka miały z reguły charakter incydentalny i pomocniczy wobec np. archeologii. "Potem sytuacja się zmieniła - dziś całogenomowe analizy pozwalają formułować hipotezy i twierdzenia obalające wiele poglądów dominujących wcześniej w archeologii, historii, antropologii, a nawet w lingwistyce. Co więcej, obecnie badania nad kopalnym DNA pozwalają rozstrzygnąć spory między tymi dyscyplinami i wewnątrz nich" - przekonuje na kartach książki Reich.

Stosowanie badań genetycznych usprawnił skok technologiczny, który przełożył się też na niższe ceny badań próbek. Reich podaje, że w 2006 r. sekwencjonowanie genomu potaniało tysiąckrotnie względem roku 2001...

Procedury dotyczące badania kopalnego DNA są jednak ciągle udoskonalane. Naukowcy popełniają błędy. Jeden z nich polega na analizie próbki, która uległa zanieczyszczeniu - dostaniu się współczesnego materiału genetycznego. Dlatego zaostrzono procedury, które w ocenie Reicha przybrały dziś "postać bliską paranoi". Pomieszczenia, gdzie badane są próbki są tak sterylne, jak fabryki mikroczipów. Panuje w nich również wyższe ciśnienie. Dzięki temu nie wlatują do nich żadne zanieczyszczenia. Stosowane są też lampy UV, które niszczą wszelkie DNA (ale próbki pobierane są z wnętrza kości, więc wyklucza się w ten sposób ryzyko kontaminacji). O specjalnych skafandrach noszonych przez badaczy wspominać chyba nie muszę?

Naukowiec, ze względu ma swoje zainteresowania, skupia swoją uwagę na prezentowaniu wyników specyficznego rodzaju DNA, bo kopalnego, czyli takiego pozyskanego ze szczątków zmarłych ludzi. Zmarłych nawet przed kilkuset tysiącami lat. Tytuł książki sugeruje co prawda, że będziemy mieli do czynienia z wynurzeniami natury filozoficznej - jednak nic bardziej mylnego. Książka prezentuje bowiem aktualny stan wiedzy dotyczący rozprzestrzeniania człowieka z Afryki po całym globie. Nie pomija rzadko opisywanych w literaturze popularnonaukowej rejonów Azji, Oceanii czy Australii.

Cały opis historii rozprzestrzeniania naszego gatunku jest nad wyraz pełny i tworzy dość klarowny obraz. Mimo to zalecam skupienie w czasie lektury, bo trasy wędrówek bywają dość nieoczywiste, a dodatkowo wbrew prostym hipotezom - ludzie lubili migrować nawet w kilku falach, w różnych odstępach czasu. A czasem nawet wracać...

A cała opowieść oparta jest oczywiście o badania genetyczne, również takie, w które bezpośrednio zaangażowany był Reich. Nie brakuje więc własnych spostrzeżeń z życia naukowca i ciekawych dykteryjek.

Genetyk uważa, że to wielkie migracje i mające w ich konsekwencji krzyżowanie się różnych populacji były kluczowym czynnikiem kształtującym historię naszego gatunku. "Wiemy wreszcie, że jakiekolwiek ideologie głoszące powrót do mitycznej +rasowej czystości+ z naukowym obrazem naszej przeszłości nie mają nic wspólnego, bo w rzeczywistości nie ma żadnej +czystej rasy+, do której można by wrócić" - pisze naukowiec.

Nad jakością tłumaczenia z języka angielskiego czuwał konsultant naukowy - znany pasjonatom najdawniejszych dziejów człowieka - geolog, ewolucjonista i popularyzator nauki pracujący w PAN: dr Marcin Ryszkiewicz. Publikacja ukazała się nakładem wydawnictwa CiS w przekładzie Piotra J. Szwajcera.

Szymon Zdziebłowski

Zapisz się na newsletter
Copyright © Fundacja PAP 2024