Okrytonasienne to największa dziś grupa roślin na Ziemi (ich liczbę szacuje się na ok. 300 tys.). Ich cechą charakterystyczną są okryte zalążki, otoczone zrośniętymi w postaci słupka owocolistkami. Teraz stwierdzono, że jedną z najstarszych znanych roślin okrytonasiennych na Ziemi była licząca 125-130 mln lat roślina słodkowodna, której skamieniałe szczątki odkryto ponad wiek temu w złożach wapiennych w rejonie Pirenejów w Hiszpanii, nieopodal granicy z Francją.

Do swoich wniosków naukowcy doszli po analizach ponad tysiąca skamieniałych szczątków wodnej rośliny (Montsechia vidalii), która miliony lat temu rosła bujnie w słodkiej wodzie jezior obecnej Hiszpanii.

Naukowcy nie dysponują tkankami tej pradawnej rośliny. Pracują raczej z konturami jej kształtu (łodyżek i liści), jaki zachował się w wapieniu. Żmudne analizy skamieniałych struktur pozostaje w paleobotanice kwestia podstawową, gdyż z powodu braku próbek sprzed milionów lat naukowcy nie są w stanie wnioskować z badań molekularnych - zaznacza Dilcher. Badanie tych okazów prowadzono pod różnego rodzaju mikroskopami.

Wiek roślin (jako liczących 125-130 mln lat) ustalono po porównaniach z innymi skamieniałościami z tego samego obszaru (zwłaszcza ze słodkowodnymi glonami Charophyta). Autorzy badania uznali, że Montsechia żyła na początku kredy - w czasach, w których żyły też np. brachiozaury, czyli roślinożerne dinozaury o żyrafiej szyi, albo iguanodony.

"Montsechia nie posiada widocznych +części roślinnych+ takich jak płatki czy struktury wytwarzające nektar do wabienia owadów. Cały cykl życia spędza pod wodą" - mówi główny autor badania, David L. Dilcher z Indiana University (USA). Dodaje, że owoc tej rośliny zawierał pojedyncze nasiono.

Z wyglądu Montsechia przypominała najbliżej z nią spokrewnione gatunki współczesne rogatki (Ceratophyllum). Są to ciemnozielone rośliny wodne, które ze względu na ciekawe, szorstkie, pędzelkowate liście bardzo chętnie wykorzystywane są w akwariach i stawach koi.

"To odkrycie każe postawić pytanie o wczesne etapy ewolucyjnej historii roślin kwitnących, jak też o rolę tych roślin w ewolucji innych form życia roślinnego i zwierzęcego" - mówi Dilcher.

Dotychczas za jedną z najstarszych roślin okrytonasiennych uważano Archaefructus sinensis - roślinę wodną, którą odkryto w Chinach.

"Z technicznego punktu widzenia coś takiego jak +pierwszy kwiat+ to mit, podobnie jak +pierwszy człowiek+" - zauważa Dilcher, który pojawienie się i ekspansję roślin kwitnących bada od lat. - Na podstawie tych nowych analiz wiemy, że Montsechia była współczesna roślinie Archaefructus, jeśli nie od niej starsza".

"Mamy jeszcze wiele do odkrycia na temat tego, jak kilka tak wczesnych gatunków roślin nasiennych dało początek ogromnej, pięknej różnorodności kwiatów, które występują obecnie w niemal każdym środowisku na Ziemi" - dodał Dilcher. (PAP)

zan/ agt/