Nauka dla Społeczeństwa

19.03.2024
PL EN
20.12.2018 aktualizacja 20.12.2018

Troje polskich badaczy z grantami EMBO

Fot. Fotolia Fot. Fotolia

Trójka młodych naukowców z Polski otrzymała granty na założenie innowacyjnego laboratorium badawczego od Europejskiej Organizacji Biologii Molekularnej (European Molecular Biology Organization) – EMBO.

W tegorocznej edycji laureatami EMBO Installation Grants zostało 10 młodych wybitnych naukowców z Czech, Polski, Portugalii i Turcji. W tym gronie znalazło się trzech badaczy z Polski: dr Łukasz Piątkowski - absolwent Wydziału Fizyki Technicznej Politechniki Poznańskiej; dr Michał R. Szymański z z Międzyuczelnianego Wydziału Biotechnologii Uniwersytetu Gdańskiego i Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego oraz dr Anna Karnkowska z z Wydziału Biologii i Centrum Nauk Biologiczno-Chemicznych Uniwersytetu Warszawskiego.

Laureaci otrzymują granty w wysokości 50 tys. euro rocznie na okres 3-5 lat. Organizacja wspiera tworzenie niezależnych grup badawczych i prowadzenie innowacyjnych badań przez naukowców z zagranicznym stażem.

POZNAŃ – BADANIA BŁON KOMÓRKOWYCH

Dr Łukasz Piątkowski, absolwent Wydziału Fizyki Technicznej Politechniki Poznańskiej, otrzyma 150 tys. euro na realizację trzyletniego grantu. W ramach tej pracy badacz chce wyjaśnić rolę niejednorodnego nawodnienia oraz niedopasowania hydrofobowego w organizacji biomimetycznych błon komórkowych. Naukowiec prowadzi również projekt "HYDRA", finansowany ze środków Fundacji na rzecz Nauki Polskiej.

Jego praca dotyczy biomimetyki - interdyscyplinarnej nauki badającej budowę i zasady działania organizmów oraz ich adaptowanie w technice i budowie urządzeń technicznych na wzór organizmu. Błony biologiczne zapewniają komórkom kształt, sztywność i mobilność. Są złożone z dwuwarstwy lipidowej, w której zatopione są białka i węglowodany. Ułatwiają one kontakt i wymianę informacji z innymi komórkami. Błony są też miejscem wielu reakcji enzymatycznych. Rozwój wiedzy na ich temat pozwala inżynierom na opracowanie m.in. nowych biosensorów, czyli czujników biologicznych oraz nośników leków.

GDAŃSK – BADANIA MITOCHONDRIALNEGO DNA

Dr Michał R. Szymański z Międzyuczelnianego Wydziału Biotechnologii Uniwersytetu Gdańskiego (UGd) i Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego zajmuje się mechanizmami naprawy mitochondrialnego DNA u ludzi. Badania te mogą w przyszłości przyczynić się do skuteczniejszego rozpoznawania i leczenia chorób nowotworowych czy neurodegeneracyjnych.

"Uszkodzenia mitochondrialnego DNA powodujące mutacje, przyczyniają się do dysfunkcji mitochondriów, co jest związane nie tylko z procesami starzenia, ale także z wieloma zespołami chorobowymi o złożonej etiologii, takimi jak choroby nowotworowe i metaboliczne (w tym cukrzyca) oraz choroby neurodegeneracyjne (np. choroba Alzheimera)" – tłumaczy dr Szymański, cytowany w informacji prasowej UGd.

W procesie produkcji energii zachodzą jednak mechanizmy, które nieustannie niszczą DNA w mitochondriach, powodując mutacje. Mutacje natomiast zmieniają materiał genetyczny, co prowadzi do defektów w nowobudowanych "elektrowniach komórkowych". Okazuje się jednak, że mitochondria posiadają własne zestawy narzędzi do naprawy DNA złożone z enzymów. Prawidłowe działanie tych enzymów jest ważne dla produkcji energii, a zatem prawidłowego funkcjonowania całego organizmu i ważnych narządów, takich jak mózg, wątroba czy mięśnie, których funkcjonowanie w dużej mierze opiera się na energii.

Dr Szymański ukończył biochemię i biofizykę na University of Houston w Stanach Zjednoczonych. Uzyskał tytuł doktora biochemii i biologii molekularnej na University of Texas. Jego badania przyczyniły się m.in. do poznania przyczyn toksyczności i powikłań związanych ze stosowaniem leków antywirusowych. W październiku 2017 roku, jako laureat grantów POLONEZ Narodowego Centrum Nauki oraz FIRST TEAM Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej, rozpoczął pracę w Gdańsku. Obecnie jest kierownikiem Pracowni Biologii Strukturalnej. Jego grupa bada strukturę enzymów odpowiedzialnych za replikacje i naprawę materiału genetycznego zarówno w komórkach ludzkich, jak również u wirusów i bakterii. Wiedzę tę można później wykorzystać w tworzeniu strategii terapeutycznych.

WARSZAWA – BADANIA RÓŻNORODNOŚCI MIKROORGANIZMÓW

Dr Anna Karnkowska z Wydziału Biologii i Centrum Nauk Biologiczno-Chemicznych Uniwersytetu Warszawskiego (UW) zajmuje się m.in. badaniami dotyczącymi różnorodności i ewolucji protistów.

"Wśród mikroorganizmów najwięcej uwagi poświęcono bakteriom (prokariontom), ale oprócz prokariontów i eukariotycznych organizmów wielokomórkowych istnieje ogromna, pozostająca do tej pory nieco w cieniu, grupa jednokomórkowych eukariontów, tzw. protistów. Badam ich różnorodność i ewolucję, dzięki czemu możliwe będzie zrozumienie ewolucji komórki eukariotycznej oraz znaczenia tych mikroorganizmów dla funkcjonowania innych organizmów i całych ekosystemów" – mówi laureatka grantu EMBO w informacji prasowej UW.

Badaczka zajmuje się również ewolucją chloroplastów i mitochondriów, transkryptomiką i genomiką mikroorganizmów eukariotycznych oraz taksonomią i różnorodnością autotroficznych euglenin.

Dr Anna Karnkowska odbyła dwa staże podoktorskie. Na Uniwersytecie Karola w Pradze była członkiem zespołu, który odkrył pierwszą komórkę eukariotyczną pozbawioną mitochondrium. Na University of British Columbia w Vancouver (2016), na którym kontynuowała badania beztlenowych protistów, analizowała genom oraz rekonstruowała metabolizm i zredukowane mitochondria pasożyta dziesiątkującego populację ostryg. Prowadzi również grant Narodowego Centrum Nauki.

Europejska Organizacja Biologii Molekularnej skupia ponad 1,8 tys. naukowców. Do jej głównych celów należy wspieranie szczególnie utalentowanych badaczy na wszystkich etapach ich kariery, stymulowanie wymiany informacji naukowej oraz budowanie w Europie środowiska sprzyjającego osiąganiu przez uczonych jak najlepszych rezultatów.

PAP – Nauka w Polsce

kol/ zan/

Przed dodaniem komentarza prosimy o zapoznanie z Regulaminem forum serwisu Nauka w Polsce.

Copyright © Fundacja PAP 2024