Pionierskie badania nad "punktozą"

Jak zauważa dr Kulczycki, nowe modele zarządzania nauką kładą nacisk na policzalność i rozliczalność efektów pracy naukowców. Mają oni nie tylko badać i opisywać świat, ale również publikować swoje wyniki w najbardziej uznanych kanałach komunikacji naukowej. W ten sposób nauka w XXI wieku stoi pod znakiem „przyśpieszonej akademii” oraz reguły „Publikuj albo Zgiń” (Publish or Perish).

Produktywność naukowców mierzą specjalne systemy ewaluacji. Doktor Kulczycki sprawdzi, w jaki sposób wykorzystywanie rozwiązań krajowego systemu ewaluacji nauki oraz kopiowanie go na poziom poszczególnych uczelni lub wydziałów, zmienia sposób pracy naukowców. Oceni, jakie konsekwencje ma polityka naukowa dla praktyk naukowych, w tym praktyk publikacyjnych polskich badaczy.

Badacz stawia hipotezę, że kopiowanie na uczelniach rozwiązań krajowych wytwarza tzw. punktozę, inaczej - grę parametryczną. Jest to takie prowadzenie badań i publikowanie ich wyników, które pozwala wpisywać się w priorytety i reguły systemu ewaluacji nauki, jakiemu podlega dana społeczność akademicka. Przejawem "punktozy" jest np. wybieranie „publikowalnych” problemów badawczych. Granie w grę oznacza zatem funkcjonowanie w społeczności akademickiej, awansowanie i zdobywanie stanowisk poprzez odpowiednie realizowanie celów systemu ewaluacji nauki.

Dr Emanuel Kulczycki był jednym z autorów prowokacji, w wyniku której fikcyjna badaczka dr Anna O. Szust została redaktorem kilkudziesięciu recenzowanych pism naukowych. Kilka z nich uczyniło ją nawet redaktorem naczelnym. Wszystko zostało opisane na łamach "Nature". Więcej na ten temat w serwisie Nauka w Polsce - tutaj.

Badacz z Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu jest jednym z laureatów tegorocznego konkursu SONATA BIS. W projekcie dofinansowanym przez Narodowe Centrum Nauki kwotą blisko 2 mln 140 tys. zł sprawdzi, w jaki sposób przedstawiciele nauk humanistycznych i publikują wyniki swoich badań.

"Scharakteryzujemy wzory publikacyjne polskich badaczy, tzn. jakie i dlaczego typy publikacji wybierają, jak decydują o języku publikacji, co sprawia, że piszą współautorskie teksty. Aby zrozumieć kontekst, w którym punktoza jest wytwarzana, zrekonstruujemy dyskursy, które toczą się nad ewaluacją nauki już od 1918 roku w Polsce. Pokażemy również, że reguła +Publish or Perish+ sprawia, że naukowcy coraz częściej korzystają z kanałów publikacji tzw. Fałszywej Akademii, czyli drapieżnych czasopism i konferencji" - dodaje dr hab. Kulczycki w opisie swojego projektu.

Wraz ze współpracownikami badacz przeprowadzi 167 wywiadów z kadrą zarządzającą i naukowcami z polskich uczelni i instytutów Polskiej Akademii Nauk. Dokona analiz bibliometrycznych i naukometrycznych polskich jednostek naukowych. Równolegle zbuduje korpus oficjalnych regulacji i publikacji z lat 1918–2017, poświęconych ewaluacji w nauce. Dodatkowo zbuduje bazę bibliometryczną prezentującą udział polskich naukowców w Fałszywej Akademii.

Zdaniem dra hab. Kulczyckiego wyniki jego pracy zainteresują badaczy nauki i szkolnictwa wyższego, komunikacji naukowej oraz specjalistów z zakresu polityk publicznych.

"Nasze badania przyczynią się do zrozumienia tego, jak naukowcy postrzegają i rozumieją wytyczne ewaluacyjne. Pozwolą wskazać pożądany i niepożądany wpływ polityki naukowej na naukę" - podsumowuje laureat konkursu SONATA BIS.

PAP - Nauka w Polsce

kol/ ekr/