Około 100 mln lat temu u przodków węży pojawił się szereg innowacji, co sprawiło, że odniosły one ewolucyjny sukces – informują naukowcy na łamach tygodnika „Science”.
Około 100 mln lat temu przodkowie węży należeli do grupy niczym nie wyróżniających się jaszczurek, żyjących w cieniu dinozaurów.
Wtedy to doszło do szeregu istotnych zmian ewolucyjnych, w wyniku których jaszczurki przekształciły się w węże. Wykształciło się beznogie ciało, dzięki któremu zwierzęta mogły efektywnie pełzać po ziemi, pojawiły się nowe, złożone umiejętności chemicznej detekcji do tropienia ofiar, a także wyewoluowała elastyczna czaszka, przez co węże mogą pożerać dużą zdobycz.
Te zmiany doprowadziły do spektakularnego sukcesu ewolucyjnego węży w ostatnich 66 mln lat, czyli po zagładzie dinozaurów. Węże skorzystały na zniknięciu konkurentów, zasiedlając nowe nisze ekologiczne. Wyodrębniło się blisko cztery tysiące nowych gatunków.
Kobry atakują śmiercionośnym jadem, gigantyczne pytony owijają się wokół swojej ofiary, inne gatunki ryją w ziemi, pełzają po drzewach, pływają w oceanach, przeszukując rafy w poszukiwaniu pożywienia.
W najnowszych badaniach naukowcy próbowali odpowiedzieć na pytanie, co dokładnie doprowadziło do sukcesu ewolucyjnego węży. Szeroko zakrojone badania genetyczne, przeprowadzone przez międzynarodowy zespół kierowany przez biologów z Uniwersytetu Michigan (USA), sugerują, że odpowiedzią jest szybkość.
Węże ewoluowały nawet trzy razy szybciej niż jaszczurki. Dotyczyło zmian w cechach związanych z żerowaniem, poruszaniem się i przetwarzaniem sensorycznym. „Ta szybkość ewolucji dała im przewagę nad innymi jaszczurkami” – wyjaśnia Daniel Rabosky z Uniwersytetu Michigan.
Węże są wszechstronne i elastyczne, specjalizują się w polowaniu na ofiary w sposób, który inne grupy nie mogą wykorzystać.
Na potrzeby badania naukowcy opracowali największe jak dotąd drzewo ewolucyjne węży i jaszczurek, sekwencjonując genomy niemal 1000 gatunków. Ponadto zgromadzili duży zbiór danych na temat diety jaszczurek i węży, analizując treść żołądka wielu okazów muzealnych. Następnie wprowadzili te dane do zaawansowanych modeli matematycznych i statystycznych.
Okazało się, że podczas gdy inne gady rozwinęły wiele cech „wężopodobnych”, na przykład 25 różnych grup jaszczurek również straciło kończyny, tylko węże zróżnicowały się na tyle gatunków. Zadziałał zatem wyjątkowo korzystny zbieg różnych ewolucyjnych czynników.
Więcej tutaj. (PAP)
krx/ bar/
