Badania genomów ponad 1,4 tys. gatunków nietoperzy pomogą w walce z pandemiami

Eksperci uważają, że wirus SARS-CoV-2 wywołujący chorobę COVID-19 pojawił się u nietoperzy, a na ludzi przeszedł za pośrednictwem innego, jeszcze niezidentyfikowanego zwierzęcia. Podobnie mogło być z wieloma innymi chorobami. Co niezwykłe, będące nosicielami śmiercionośnych wirusów nietoperze nie chorują.

W ramach projektu Bat1K międzynarodowy zespół naukowców chce zsekwencjonować genomy wszystkich 1421 żyjących gatunków nietoperzy. Na łamach „Nature” naukowcy ogłosili zsekwencjonowanie genomów pierwszych sześciu gatunków. Wśród nich znalazły się: podkowiec duży (Rhinolophus ferrumequinum), rudawiec nilowy (Rousettus aegyptiacus), liścionos jasny (Phyllostomus discolor), nocek duży (Myotis myotis), karlik średni (Pipistrellus kuhlii) i molos czarny (Molossus molossus).

Naukowcy uważają, że znajomość genomów nietoperzy może pomóc wyjaśnić, w jaki sposób latające ssaki tolerują infekcje np. koronawirusem, co może w przyszłości pomóc w walce z pandemiami. W wielu infekcjach wirusowych to nie sam wirus prowadzi do śmierci, ale ostra reakcja zapalna wywołana przez układ odpornościowy organizmu. Nietoperze są w stanie ją kontrolować – nawet zakażone nie wykazują widocznych oznak choroby. Tak więc zrozumienie, w jaki sposób nietoperze mogą tolerować wirusy bez zachorowania, może pomóc w opracowaniu nowych metod leczenia chorób takich jak COVID-19.

Porównując genomy nietoperzy z 42 innymi ssakami udało się ustalić ich pozycję na „drzewie życia”. Nietoperze wydają się być najbliżej spokrewnione z grupą, na którą składają się drapieżniki (między innymi psy, koty i foki), łuskowce, wieloryby i ssaki kopytne.

Przegląd różnic genetycznych pozwolił zidentyfikować regiony genomu, które w odmienny sposób ewoluowały u nietoperzy, co może wyjaśniać ich wyjątkowe zdolności. Chodzi na przykład o geny mogące mieć związek z echolokacją, dzięki której nietoperze mogą latać i chwytać zdobycz w całkowitej ciemności. Ciekawe jest też to, że niektóre gatunki nietoperzy mogą żyć około 40 lat - czyli 5 razy dłużej niż w przypadku innych zwierząt o podobnej wielkości. Prawdopodobnie doszło u nich do zwiększających długość życia modyfikacji genetycznych.

Ekolodzy ostrzegają, że nietoperze nie powinny być prześladowane; pozostawione w spokoju w swoim naturalnym środowisku stanowią niewielkie zagrożenie dla zdrowia ludzkiego. Są niezbędne dla równowagi w naturze. Wiele z nich zapyla kwiaty, roznosi nasiona z owoców, inne są owadożercami, zjadającymi miliony ton owadów w ciągu nocy. (PAP)

Autor: Paweł Wernicki

pmw/ ekr/