Łódzki naukowiec w Kanadzie poprowadzi badania inwazyjnych kiełży

Grant wyjazdowy, realizowany w ramach Programu im. Bekkera, umożliwi naukowcowi roczny pobyt w Centre for Biodiversity Genomics (CBG) University of Guelph w Kanadzie. To światowy lider w dziedzinie badania różnorodności biologicznej z wykorzystaniem barkodów DNA, czyli krótkich odcinków genomu umożliwiających identyfikację gatunku. Barkody to swoiste identyfikacyjne kody paskowe zapisane w DNA.

Łódzki naukowiec zajmuje się inwazjami biologicznymi, które są jednym z najpoważniejszych zagrożeń dla różnorodności biologicznej na świecie. W Europie inwazje te są często dokonywane przez organizmy ponto-kaspijskie. „Jest to grupa zwierząt obejmująca głównie ryby, mięczaki i skorupiaki pochodzące z rejonu Morza Czarnego, Azowskiego i Kaspijskiego. Dzięki szeregowi przystosowań ewolucyjnych z sukcesem zasiedliły one wody słodkie Europy i Ameryki Północnej” - wyjaśnia dr Rewicz.

Podczas pobytu w Kanadzie badacz zajmować się będzie inwazyjnymi kiełżami, skorupiakami z rzędu obunogów z obszaru Europy. Chce uzyskać barkody DNA gatunków, które z sukcesem dokonały inwazji w europejskich wodach oraz zbadać ich różnorodność genetyczną.

Według niego, przebadanie prób uzyskanych z rodzimego rejonu występowania jak i terenów nowo skolonizowanych pozwoli na uzyskanie referencyjnej bazy sekwencji dla tych gatunków z terenu Europy i oszacowanie ich różnorodności genetycznej.

Umożliwi to także wykrycie ewentualnych gatunków kryptycznych (bliźniaczych) i porównanie poziomu różnorodności genetycznej pomiędzy rejonem rodzimym i nowo skolonizowanym. „To pozwoli odpowiedzieć na pytanie, czy w trakcie inwazji doszło do zubożenia różnorodności genetycznej populacji” - ocenił.

Centre for Biodiversity Genomics (CBG) w Kanadzie kieruje dr Paul Hebert, nazywany „ojcem barkodingu DNA”. W 2003 roku naukowiec opublikował przełomową pracę w tej dziedzinie. Sztandarowymi programami kierowanych przez CBG, są znane na całym świecie Barcode of Life Data System (BOLD) oraz International Barcode of Life (iBOL).

Dr Rewicz wyjaśnił, że program iBOL unifikuje międzynarodowe badania nad różnorodnością biologiczną z wykorzystaniem barkodów DNA. Wprowadza także jednolite standardy działania i rozwija narzędzia informatyczne do zarządzania globalną biblioteką zgromadzonych barkodów DNA i badań na nich opartych. Obecnie w jej zasobach jest 6,5 miliona zdeponowanych sekwencji, które reprezentują ponad 570 tys. gatunków organizmów eukariotycznych z całego świata.

Polska jest oficjalnym członkiem iBOL od 1 lipca 2018 r. Krajowym delegatem oraz członkiem Naukowego Komitetu Sterującego iBOL jest prof. Michał Grabowski z Katedry Zoologii Bezkręgowców i Hydrobiologii UŁ oraz lider zespołu naukowego, w którym pracuje dr Rewicz.

Wraz z 29 naukowcami z innych krajów członkowskich prof. Grabowski nadzoruje wdrożenie drugiej fazy działania iBOL „BIOSCAN 2019-2025”, podczas której konsorcjum zamierza przebadać bioróżnorodność na 5 tysiącach stanowisk referencyjnych na całym świecie oraz rozszerzyć referencyjną bibliotekę barkodów DNA do 2,5 miliona gatunków.

Dr Rewicz liczy, że doświadczenie zdobyte podczas pobytu w Kanadzie oraz poznanie najnowocześniejszej metodyki badań wspomoże rozwój silnego i znaczącego w skali europejskiej ośrodka badań nad bioróżnorodnością na Wydziale Biologii i Ochrony Środowiska Uniwersytetu Łódzkiego.

Naukowiec rozpocznie swoją kanadyjską przygodę w sierpniu 2019 roku. Na rok przeprowadza się do kraju „klonowego liścia” wraz z rodziną, bowiem NAWA zapewnia stypendium obejmujące nie tylko koszty utrzymania w zagranicznym ośrodku, ale także dodatek mobilnościowy pozwalający na pokrycie kosztów przeprowadzki.

PAP - Nauka w Polsce

szu/ ekr/