Urbanizacja przyspiesza ewolucję

Naukowcy od dawna podejrzewali, że ludzie i tworzone przez nich obszary miejskie mają ważny i stały wpływ na ewolucję, co miałoby istotne konsekwencje dla stabilności światowych ekosystemów.

Zespół specjalistów pod kierunkiem prof. Mariny Alberti z University of Washington przeprowadził analizę 1600 przypadków globalnych zmian fenotypowych – czyli zmian takich cech gatunku jak rozmiar, rozwój lub zachowanie. Rezultaty wyraźniej niż kiedykolwiek pokazują, że urbanizacja rzeczywiście wpływa na genetykę gatunków ważnych dla całego ekosystemu.

"Odkryliśmy wyraźnie miejskie pochodzenie zmian fenotypowych – oraz większe fenotypowe zmiany w przypadku systemów zurbanizowanych w porównaniu do naturalnych i pozamiejskich systemów antropogenicznych (stworzonych przez człowieka)" - powiedziała Alberti. Jej zdaniem potrzebna jest współpraca pomiędzy naukowcami z różnych dyscyplin, aby lepiej zrozumieć, w jaki sposób ludzie mogą wpływać na procesy ewolucyjne i jakie podjąć działania ochronne.

Jak piszą autorzy badań, gwałtowna urbanizacja stwarza nowe wyzwania dla gatunków -niektóre się dostosowują lub przenoszą w inne miejsce, inne wymierają.

Podczas badań oceniano m.in. względny wpływ kilku spowodowanych przez człowieka "miejskich" zmian, w tym zakwaszenia i zanieczyszczenie jezior, ciepła emitowanego przez elektrownie, długoletniego pozyskiwania niektórych roślin leczniczych, a nawet wpływ globalnego ocieplenia na zachowania reprodukcyjne ptaków.

Zdaniem naukowców pobudzana przez urbanizację ewolucja zmieniająca działanie ekosystemów będzie miała wpływ globalny. Może na przykład zmniejszyć zdolność nasion roślin do rozprzestrzeniania się, sprzyjać występowaniu chorób zakaźnych, a nawet zmieniać wzór migracji niektórych gatunków.

Badacze przytaczają liczne przykłady. Globalne ocieplenie spowodowane przez człowieka sprawiło, że sezon rozrodczy 65 gatunków ptaków wędrownych z Europy Zachodniej rozpoczął się wcześniej. Instalowanie ocynkowanych słupów energetycznych stworzyło nowe siedliska, odpowiednie dla gatunków roślin tolerujących wysoki poziom cynku w otoczeniu.

Na wielkość pstrągów potokowych wpłynęło instalowanie przepławek (budowle rzeczne przy zaporach wodnych, pozwalające rybom wędrować na tarło). Zmiany dotyczące pstrągów wpłynęły z kolei na zjadające je drapieżniki.

Cytowany przez autorów twórca teorii ewolucji Karol Darwin powiedział kiedyś, że powoli zachodzące ewolucyjne zmiany są niedostrzegalne, dopóki wskazówka czasu nie odmierzy stuleci. Najwyraźniej zegar ewolucji przyspieszył dzięki ludzkim działaniom.(PAP)

pmw/ mrt/