Najjaśniejsze gwiazdy nie żyją samotnie
Artystyczna wizja ciasnego układu podwójnego, w którym jedna z gwiazd wysysa materię z drugiej. Źródło: ESO/M. Kornmesser/S.E. de Mink.
Najnowsze badania za pomocą Bardzo Dużego Teleskopu (VLT) pokazały, że większość gwiazd masywnych nie występuje pojedynczo, ale towarzyszy im inna gwiazda, z którą tworzą układ podwójny. Wyniki badań opublikowano w piątkowym wydaniu czasopisma naukowego „Science”.
Międzynarodowy zespół astronomów z Holandii, USA, Wielkiej Brytanii, Belgii, Niemiec i Francji zbadał gwiazdy typu widmowego O, które charakteryzują się dużymi masami, wysokimi temperaturami i wielkimi jasnościami. Te masywne gwiazdy mają krótkie życie, w porównaniu do „zwykłych” gwiazd, takich jak Słońce, ale zachodzą w nich gwałtowne procesy i mają kluczowy wpływ na ewolucję galaktyk.
„Gwiazdy te to prawdziwe monstra. Mają 15 i więcej razy większą masę niż nasze Słońce i mogą być nawet milion razy jaśniejsze. Są tak gorące, że świecą jasnym niebiesko-białym światłem i mają temperatury powierzchniowe ponad 30 000 stopni Celsjusza.” mówi Hugues Sana (University of Amsterdam, Holandia), główny autor badań.
Zespół naukowców zbadał próbkę 71 gwiazd typu O, wśród których były gwiazdy pojedyncze i podwójne. Badane obiekty znajdują się w sześciu niedalekich, młodych gromadach gwiazd w Drodze Mlecznej.
Obserwacje przeprowadzono głównie teleskopami należącymi do Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO), a w szczególności Bardzo Dużym Teleskopem (VLT) w Obserwatorium Paranal w Chile.
Gwiazdy typu O stanowią jedynie niewielki odsetek wszystkich gwiazd we Wszechświecie. Wywierają jednak na otoczenie wpływ dużo większy niż można by było sądzić po ich liczebności. Są źródłem intensywnych wiatrów gwiazdowych i fal uderzeniowych, które mogą wzbudzać, albo zatrzymywać, procesy gwiazdotwórcze w obłokach międzygwiazdowych. Poza tym intensywne promieniowanie gwiazd typu O powoduje świecenie wielu mgławic.
Również na koniec swojego życia masywne gwiazdy typu O mają wielki wpływ na otoczenie, bowiem wybuchają jako supernowe. Powiązane są też z innymi gwałtownymi zjawiskami - rozbłyskami gamma.
Naukowcy wiedzieli wcześniej, że istnieją ciasne układy podwójne gwiazd masywnych, ale w większości sądzili, że są to wyjątkowe systemy. Najnowsze wyniki badań pokazują, że tego typu systemów jest więcej, a gwiazdy masywne w większości nie występują samotnie (około trzy czwarte ma bliskiego towarzysza).
W wielu takich bliskich układach podwójnych zachodzą przepływy materii pomiędzy gwiazdami. Zespół Sana szacuje, że dotyczy to około 40-50 proc. przypadków gwiazd typu O. Kolejne 20-30 proc. prawdopodobnie czeka połączenie w jeden obiekt (merger gwiazdowy).
Naukowcy przypuszczają, że bliskie układy podwójne z masywnymi gwiazdami mogą być odpowiedzialne za grupę supernowych charakteryzujących się bardzo niewielką zawartością wodoru. Supernowa, która wykazuje brak wodoru, może być ofiarą swojego towarzysza, „gwiazdy-wampira”, który wyssał bogate w wodór zewnętrzne warstwy ofiary, zanim ta zdążyła wybuchnąć jako supernowa. (PAP)
cza/ tot/
Przed dodaniem komentarza prosimy o zapoznanie z Regulaminem forum serwisu Nauka w Polsce.
