Ig Noble 2018 - małpy nas małpują, a muszki zniesmaczają

Nagrodę w dziedzinie medycyny zdobyli Amerykanie, Marc Mitchell i David Wartinger - za udowodnienie, że przejażdżka kolejką górską pomaga pozbyć się pomniejszych kamieni nerkowych (polscy urolodzy od dawna zalecają w tym celu seks i jazdę na rowerze). Nagrodę odebrał Dave Wartinger.

Antropologicznego Ig Nobla zdobyli Tomas Persson, Gabriela-Alina Sauciuc i Elainie Madsen (reprezentujący zarówno Szwecję, jak i Rumunię, Danię, Holandię, Niemcy, Wielką Brytanię, Indonezję i Włochy). Prowadząc badania w zoo dowiedli, że szympansy naśladują obserwujących je ludzi równie często i udatnie, jak ludzie wokół wybiegu udają małpy.

Nagroda z biologii dotyczyła muszek owocowych. Wystarczy, że do kieliszka dostanie się jedna muszka owocowa rodzaju żeńskiego, aby wydzielany przez nią feromon zepsuł smak wina - dowiodły tego badania z udziałem doświadczonych kiperów, prowadzone przez międzynarodowy zespół (Paula Bechera, Sebastiena Lebretona, Erikę Wallin, Erika Hedenstroma, Felipe Borrero-Echeverry`ego, Marie Bengtsson, Volkera Jorgera i Petera Witzgalla).

Portugalia dowiodła swojej mocnej pozycji w dziedzinie chemii, zwłaszcza gospodarczej. Naukowcy z tego kraju - Paula Romão, Adília Alarcão oraz zmarły César Viana - już w roku 1990 wykazali, że ludzka ślina jest skutecznym środkiem czyszczącym zabrudzone powierzchnie. Ich odkrycie doceniono oczywiście Ig Noblem.

Laureat w dziedzinie edukacji medycznej, nieustraszony Japończyk Akira Horiuchi po wielokroć przeprowadził sam na sobie nieprzyjemny zabieg kolonoskopii, wykonując go w dodatku niekonwencjonalnej pozycji siedzącej. Z doświadczeń Horiuchiego wynika, że pozycja ta jest równie dobra do badania, co leżąca. Natomiast sam zabieg, choć przeprowadzany u jednego pacjenta, raz może być trudniejszy, innym razem znacznie łatwiejszy i mniej nieprzyjemny.

Fascynacja dietami znalazła odbicie w wyborze laureatów żywieniowego Ig Nobla. Jak wykazał James Cole - autor badań dotyczących paleolitu, dieta oparta na ludzkim mięsie dostarcza mniej kalorii, niż większość tradycyjnych diet opartych na mięsie zwierząt.

Nagrodę pokojową wywalczył hiszpańsko–kolumbijski zespół (Francisco Alonso, Cristina Esteban, Andrea Serge, Maria-Luisa Ballestar, Jaime Sanmartín, Constanza Calatayud, Beatriz Alamar) dzięki badaniom nad przekleństwami i okrzykami kierowców samochodów oraz efektami tej działalności.

Ig Nobla w dziedzinie tak przyszłościowej, jak medycyna reprodukcyjna, zdobyli John Barry, Bruce Blank i Michel Boileau (reprezentujący USA, Japonię, Arabię Saudyjską, Egipt, Indie i Bangladesz) dzięki zaproponowanej przez siebie już w roku 1980 metodzie wykrywania nocnych erekcji. Owinięcie wokół członka czegoś w rodzaju paska znaczków pocztowych pozwala stwierdzić, czy obserwowana u mężczyzny niezdolność do erekcji ma podłoże fizjologiczne (to znaczy, że to faktycznie organizm nie reaguje), czy tylko psychologiczne (w nocy dochodzi do erekcji, członek nabrzmiewa i perforacja "znaczków" pęka).

Wpływem voodoo na pracowników zajęli się laureaci nagrody w dziedzinie ekonomii: Lindie Hanyu Liang, Douglas Brown, Huiwen Lian, Samuel Hanig, D. Lance Ferris i Lisa Keeping (z Kanady, Chin, Singapuru i USA). Sprawdzali oni reakcje pracowników, którzy mając laleczkę przedstawiającą nielubianego szefa, mogą poczuć się lepiej i "wywrzeć zemstę". (Ich pracę opublikowano stosunkowo niedawno, w lutym 2018, na łamach The Leadership Quarterly).

Ceremonia wręczenia nagród Ig Nobel odbyła się we czwartek 13 września w Sanders Theatre na Uniwersytecie Harvarda w USA. Nagrody Ig Nobla (https://www.improbable.com/ig/) to humorystyczne odpowiedniki Nagród Nobla - za osobliwe prace naukowe, które "najpierw śmieszą, a potem skłaniają do myślenia" oraz odkrycia, które "nie mogą lub nie powinny być powtarzane". Przyznawane są przez czasopismo "Annals of Improbable Research", kierowane przez Marca Abrahamsa. Nagradzane prace najczęściej mają faktyczną wartość naukową, a często są zabawne.

Początkowo wielu urażonych wyróżnieniem laureatów nie odbierało nagrody, obecnie uważanej a szczególny zaszczyt. Liczba krajów przyznających się do udziału w badaniach bywa większa, niż samych laureatów. Ig Noble wręczają prawdziwi nobliści – w tym roku obecni byli Eric Maskin (Nobel z ekonomii w 2007 r.), Wolfgang Ketterle (fizyka 2001), Oliver Hart (ekonomia 2016), Michael Rosbash (medycyna 2017), Roy Glauber (fizyka 2005), Rich Roberts (medycyna 1993) i Martin Chalfie (chemia 2008). "Pieniężną" nagrodę stanowi banknot o wartości 10 bilionów dolarów… Zimbabwe. Czyli około 4 dolarów amerykańskich. (PAP)

Autor: Paweł Wernicki

pmw/ zan/