Z całką przez boisko
Mundial zbliża się wielkimi krokami - najwyższy czas pozbierać trochę ciekawostek, którymi można by w tym okresie zabłysnąć. Posłużyć do tego może choćby lektura "Piłkomatyki" Davida Sumptera.
Zaraz, zaraz. Co wspólnego ma futbol z matematyką? Całkiem sporo, jak się okazuje. W zarysowaniu tych powiązań pomaga fakt, że David Sumpter - autor "Piłkomatyki" - jest profesorem matematyki stosowanej na uniwersytecie w Uppsali (Szwecja). Jego praca polega więc na wyjaśnianiu za pomocą matematyki najróżniejszych codziennych zjawisk. Sumpter współpracuje z biologami czy socjologami, tworząc m.in. modele ruchu grup osób. Z futbolem ma kontakt przede wszystkim jako hobbystyczny trener drużyny dziesięciolatków - ale od samego początku nie próbuje udawać eksperta. Jest zwyczajnym kibicem, który jednak ma do zaoferowania unikalne spojrzenie na sport, który go pasjonuje.
Choć "Piłkomatyka" przedstawia futbol z perspektywy matematycznej, to nie bije po oczach skomplikowanymi wzorami czy karkołomnymi obliczeniami. Sumpter stara się opisywać wszystko jak najprzystępniej, od czasu do czasu ubarwiając opowieść przykładami spoza futbolu.
Opowieść o futbolu z perspektywy matematyka zaczyna się od wyjaśnienia tego, co dzieje się na boisku. Jak układ zawodników na boisku wpływa na płynność gry? Dlaczego celne kopnięcie piłki do bramki to niesamowicie trudna sprawa? Czy da się przewidzieć ilość bramek, które padną w danym meczu czy sezonie? Matematyka daje odpowiedzi na wszystkie te pytania.
W kolejnej części książki Sumpter tłumaczy, jak matematyka może wpływać na pracę trenera piłkarskiego. Dowiedzieć się możemy kilku rzeczy o teorii stojącej za futbolową taktyką. Jak choćby: jakimi zasadami - i dlaczego akurat takimi - rządzą się tabele ligowe? I czy w starciu z silniejszą drużyną bardziej opłaca się grać na remis, czy też wszystkimi siłami walczyć o zwycięstwo.
Na koniec z kolei możemy przeczytać o tym, jak to my - maluczcy kibice - możemy na piłce nożnej zarobić. Sumpter relacjonuje przebieg swojego eksperymentu hazardowego: zaliczkę za napisanie książki przeznaczył na przetestowanie pięciu różnych strategii obstawiania wyników w zakładach piłkarskich.
Książka Sumptera raczej nie zdradzi wielu nowych informacji osobom, które przykładały się do pracy na lekcjach matematyki w liceum. Ale nie o to chodzi: jej siła kryje się w nieoczywistym podejściu do omawianego tematu. Czyni ją to bardzo przyjemną lekturą, akurat na czerwcowe wieczory przed pierwszymi meczami.
"Piłkomatyka" ukazała się w Polsce nakładem Copernicus Center Press, w tłumaczeniu Bartłomieja Kucharczyka i Łukasza Lamży.
Katarzyna Florencka
